Balıkesir’deki fayların tehlikesi yüksek

Balıkesir Jeoloji Mühendisleri Odası Lideri Aysun Aykan, Balıkesir’deki fayların tehlikesinin yüksek olduğunu söz ederek, kontrolün kıymetine vurgu yaptı. Aykan, fay yasasının da çıkarılmasını istedi.

Jeoloji Mühendisleri Odası Lideri Aysun Aykan, Balıkesir’i adeta tehdit eden faylar hakkındaki değerlendirmede bulundu. Aykan, “Ülkemizde yakın bir gelecekte zelzele beklediğimiz, sismik boşluk olarak değerlendirdiğimiz öbür bir yer Balıkesir’dir. Balıkesir ve ilçelerini etkileyecek 20 fay var ve bu fayların büyük bir kısmı Mw=7 ve Mw=7.2 büyüklükte zelzele üretme potansiyeline sahiptir. Fayların tehlikesi yüksek. Bu yüzden buralara çok dikkat edilmesi ve gerekli önlemlerin biran evvel alınması gereklidir. Balıkesir Vilayet ve ilçeleri dünyanın sismik taraftan en faal faylarından biri olan Kuzey Anadolu Fayının güney koluna ilişkin fay segmentleri üzerinde konumlanmıştır. Bu nedenle Tarihi/aletsel devirlerde kentin birçok zelzelede yıkıldığı can ve mal kayıplarının yaşandığı bilinmektedir. MTA’nın 2012 yılında yayınladığı canlı fay haritasında; Balıkesir Vilayet ve ilçelerindeki yerleşim ünitelerinden geçen birçok canlı fay vardır. Kuzey Anadolu Fayı’nın güney koluna ilişkin fay segmentleri; Yenice-Gönen Fayı, Edremit Fay Zonu, Balıkesir vilayet merkezinden geçen Havran-Balıkesir Fay zonu, Bandırmanın yerleşim merkezinden geçen faylar ve güneydeki Simav fayı değerli sismojenik zonlardır. Bekten, Pazarköy, Konutçular, Manyas Fayı bu Bölgede zelzele üretecek canlı faylardır” dedi.

Balıkesir’in depremsel tarihi hakkında da bilgiler veren Aykan, “Edremit fay zonunda tarihi devirlerde meydana gelmiş zelzelelerin yıkıcı tesiri bakımından 3 adedinin ön plana çıktığı görülmektedir. 1672-1845 ve 1867 depremleridir. Aletsel periyot içerisinde Edremit Fay Zonu ile ilişkilendirilen en büyük zelzele 1944 sarsıntısıdır. 6.8 büyüklüğündeki Edremit Körfezi kuzeyinde meydana gelen bu sarsıntı, Küçükkuyu’dan Arıklı iskelesine hakikat uzayan yüzey kırığı yaşatmıştır. Bu sarsıntıda, 5500 den fazla hasarlı binanın olduğu can ve mal kayıplarının yaşandığı sarsıntıdır. Edremit ile Balıkesir ortasında Havran- Balıkesir Fay Zonu var. Tarihi periyoda ilişkin sarsıntı kayıtlarında Balıkesir ve yakın etrafını etkiliyerek yıkıma sebebiyet vermiş 3 değerli zelzele göze çarpar. 1577, 1897 ve 1898 depremleridir. Yenice-Gönen Fayında,1953 yılında 7.2 büyüklüğünde zelzele olmuştur. 10.000 den fazla bina hasar görmüş, 265 kişi hayatını kaybetmiş; can ve mal kayıplarının yaşandığı zelzeledir.1964 yılında Manyas fayında 7 büyüklüğündeki sarsıntıda 6000 hasarlı bina tespit edilmiş olup, can ve mal kaybı yaşanmıştır.1935 yılında Edincik Fayında 6.4 büyüklüğündeki sarsıntıda 600 den fazla hasarlı bina tespit edilmiş olup, can ve mal kaybı yaşanmıştır. Balıkesir’in, Bandırma, Gönen, Edremit, Karesi İlçelerinin yerleşim yerlerinden sarsıntı üretecek canlı faylar geçmektedir; ve bu fayların birçok 7 ve 7.2 büyüklükte sarsıntı üretme potansiyeline sahiptir; Bu yüzden buralara dikkat edilmesi gerekiyor” diye konuştu.

Denetim önemli

Aykan, taban ve temel etütlerinin kontrolü titizlikle yapılmasını söyleyerek açıklamasını şu formda sürdürdü:

“Günümüzdeki bilim ve teknoloji ile her türlü büyüklükte sarsıntıya karşı sağlam bina yapmak mümkün. İnançlı yapılaşmanın birinci adımı olan taban ve temel etütlerini yanlışsız yaptığımız taktirde, hakikat taban parametreleri ile taban yapısına uygun projelendirme ve yapı kontrolü ile sarsıntıya karşı inançlı bina yapabilirsiniz. Öncelikle yapı ruhsatı veren belediyelerin mevcut mevzuatı uygulamaları ve yapı kontrolü yapmaları son derece kıymetli.Güvenli yapılaşmanın birinci adımı olan taban ve temel etütlerini denetleyen bir yapı kontrol sistemini şimdi kuramadık. Mevcut mevzuatın uygulanmasını belediyeler istemiyor. Kimi belediyelerde yer ve temel etüdü istense de uygulamada öteki sıkıntılar var, kontrol basamağında mecburilik olduğu halde yer etüdünün kontrolü yapılmıyor. Belediyelerde kontrol yapacak kâfi teknik eleman bulunmuyor; İmar Kanunu’nun 28’inci unsuru ve başka mevzuat kararları açık olmasına karşın, taban etüt raporları uygulama etabında yerinde denetlenmiyor. Birçok Belediyede de bu bahiste hiç kontrol yok. Kontrol yapılan belediyelerde ise arazi kontroller yapılmadan yalnızca masa başında bir kontrol var. Türkiye’deki yapıların birçok ilgili mevzuata uygun taban etüdü yapılmadan ve denetlenmeden inşa ediliyor”

Fay yasası çıkmalı

Fay yasasının da çıkmasını isteyen Aykan, “Fay yasası kıymetli. Ülkemizde meydana gelen zelzelelerde fay zonu üzerindeki binaların yıkıldığını gördük. Fay yasası birçok ülkede uygulanıyor; Bizim ülkemizde de uygulanmalı. Fay yasası çıkmalı. Fayın her iki tarafına sakınım bandı oluşturarak bina ve bina tipi yapılaşmaya sınırlama koymalıdır” sözlerini kullandı.