Çocuk Gelişimi Uzmanı Fatma Yıldız: “Çocuklar korkmadığını söyleyebilir”

Türkiye’de yaşanan zelzele felaketinin akabinde yaralar sarılmaya başlandı. 10 vilayette yaşanan afetten en fazla yara alanların başında çocuklar geliyor. Çocukların zelzeleden sonra reaksiyon vermeyebileceğini söyleyen Çocuk Gelişimi Uzmanı Fatma Yıldız, çocukların olağandışı durumlara olağan reaksiyonlar verebileceğini belirtti.

Türkiye, Kahramanmaraş merkezli iki büyük sarsıntıyla sarsıldı. Birincisi 7,7 ikincisi 7,6 büyüklüğündeki zelzele; Kahramanmaraş, Kilis, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya ve Hatay’da büyük yıkıma yol açtı. Doğal afetlerde her insanın çeşitli cinsten yansılar gösterebileceğini belirten Çocuk Gelişimi Uzmanı Fatma Yıldız, afet sonrası verilen reaksiyonların olağandışı duruma verilen olağan reaksiyonlar olduğunu söyledi. Yıldız, “Çocuklar zelzele sonrası reaksiyon vermeyebilir, kaygı hissetmediğini söyleyebilir. Birinci periyotta reaksiyon vermeyen kimi çocuklar, ilerleyen gün ve haftalarda daha farklı davranışlar sergileyebilir” dedi.

Çocuk Gelişimi Uzmanı Fatma Yıldız, çocuklarda sarsıntı sonrası görülebilen reaksiyonları ya da tepkisizlikleri bilmenin yetişkinlerin yaklaşımları konusunda değerli olduğuna vurgu yaparak bilgilendirmede bulundu. Yıldız, “Çocuklarda çok dehşet, suçluluk, utanç, çaresizlik hissi görülebilir. Konuşmama ya da duygusal reaksiyonlarda azalma yaşayabilirler. Sarsıntı esnasında ve sonrasında gelişen olayları hatırlamayabilirler. İştahta artma ya da azalma olabilir. Uykuya dalmada zahmet, sık sık uyanma, kâbus görme, yalnız kalmaktan, kapalı yerlerden ve karanlıktan korkma görülebilir. Zelzelenin gerçekleştiği saatlerde huzursuzluk yaşayabilir, öfke nöbetleri geçirebilir, saldırgan olabilirler. Sindirim sistemleri bozulabilir ve yaşlarından küçük davranışlarda bulunabilirler” diye konuştu.

“Ebeveyn ya da yetişkin dayanağı alınmalı”

Çocuklardaki yansıların birkaç günden, birkaç haftaya kadar sürmekle birlikte, azalarak birkaç aya kadar da sürebileceğini belirten İzmir Kavram Yüksekokulu Öğr. Gör. Fatma Yıldız, “Bu durum olağandır ve bir uzmandan yardım alma kararı; belirtilen reaksiyonların müddeti, şiddeti ve sıklığına bağlı olarak belirlenebilir. Çocukların; ebeveyn yahut yetişkin dayanağı alması, zahmetlerle daha kolay baş etmelerini sağlamaktadır” dedi.

“Çocuğa fizikî olarak yakın olun, elini tutun ve sarılın”

Çocukların yaşadığı dehşet ve telaşın azalması için yetişkinlerin yapabilecekleri konusunda da konuşan Yıldız, “Her çocuğun muhtaçlığı farklı olduğu için gereksinimlerini anlamak, çocuğu gözlemlemek, ona neyin âlâ geldiğini belirlemek ve çocuğa uygun gelen davranışları sabırla yapmaya devam etmek gerekiyor” tabirlerini kullandı.

Yıldız konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Çocuğa fizikî olarak yakın olun, elini tutun ve sarılın. Çocukta itimat hissini sağlamak için inançlı bir yerde barınıyor olmak, ebeveyn, kardeş yahut aileden başka yakın bireylerle birlikte olmak, yalnızca fizikî değil duygusal yakın da kıymetli. Çocuğa hayatta olan yakınlarının, sevdiklerinin bilgisinin verilmesi, mümkünse onlarla manzaralı konuşması sağlanmalı. Çocuk, ebeveynle birlikte ahenge gereksinimi hissederse buna müsaade vermeli (ilerleyen haftalarda durum tekrar gözden geçirilebilir), çocuklarla hisleri hakkında konuşmalı, sohbet etmeli ve yaşadıklarını anlatması konusunda desteklenmeli. Çocuğun ağlamasını engellememek, tekrarlayan sorularına yaşına uygun karşılıklar vermek, reaksiyonlarının son derece doğal olduğunu ve bunun bir hastalık olmadığını ona anlatmak gerekli. Çocuk; paylaşımda bulunmak istemezse zorlanmamalı. Yaşı küçük olan, hissini anlamlandıramayan ve söz edemeyen çocuğun güvendiği bir yetişkinle evcilik ve kuralsız oyunlar üzere yapılandırılmamış oyunlar oynanmalı.”

“Deprem haberlerine ve manzaralarına maruz kalmamalı”

Çocuğa yaşına uygun ve yapabileceği işlerin ve sorumlulukların verilebileceğini belirten Yıldız, “Okul öncesi periyodundaki çocuklarda, yaşanan berbat olaylara kendisinin neden olduğuna dair niyetler olabileceği için yaşananların katiyen onun kabahati olmadığını anlatmalı. Yaşanılan alanın inançlı ve mümkün olduğunca sakin kalması, televizyonun daima açık olmaması, çocuğun zelzele haberlerine ve imgelerine maruz kalmaması sağlanmalı. Çocukların yanında dehşet verici olaylarla ilgili ayrıntılardan bahsetmemeli. Davranış değişiklikleri azalmayan, süren ya da gitgide artan çocukları en yakın ruh sıhhati uzmanına, mümkünse de çocuk ve ergen ruh sıhhati uzmanına götürmek gerekiyor” dedi.