JMO Lideri Çeltik: “deprem öldürmez, bina öldürür” telaffuzuna tenkit

Jeoloji Mühendisleri Odası (JMO) Antalya Şube Lideri Bayram Ali Çeltik, ’deprem öldürmez, bina öldürür” telaffuzunun eksik olduğunu belirterek, “Yanlış yer seçimi, çürük yerler ve binada öldürür. Yararlı olan ise hakikat tabana hakikat bina ve yanlışsız kontroldür. Bizi üzen ve korkutan ve bu tablonun değişmeyecek olmasıdır. Birebir şeyleri yaparak yanlışsız sonuç beklemek mümkün değildir” dedi.

Jeoloji Mühendisleri Odası (JMO) Antalya Şube Lideri Bayram Ali Çeltik, Kahramanmaraş merkezli 11 vilayette tesirli olan büyük sarsıntılar hakkında açıklamalarda bulundu.

Bilim insanlarının beklediğinin çok üstünde bir zelzelenin olduğunu kaydeden Çeltik, bundan sonra can ve mal kayıplarını en aza indirecek çalışmalar ve öngörülerde bulunulmalı, çok önemli halde denetim ile kontrol yapılması gerektiğine dikkat çekti.

Süregelen telaffuzların değiştirilmesi gerektiğinin altını çizen Çeltik, “Doğru telaffuzlar kullanmalıyız, telaffuzlar bizi hareketlere dönüştürüyor. ’Deprem öldürmez, bina öldürür” katiyen eksik bir telaffuz. 1940’taki gazete manşetleriyle, bugün ortasında fark yok. Hala yanlış binalar ve müteahhitlerden bahsediliyor. Bu söyleme devam edersek, tabiatla inatlaşmaya geçiyor. Şöyle algılanıyor, o vakit taşıyışı sistemleri değiştirelim beşerler ölmez diyorsunuz. 1940,1950,1970,1971,1972,1999,2023’de hala beşerler binaların içinde ölüyorlar. Zelzele bölgesinde incelemelerde bulunduk, bir çok bina 2000 yılı sonrasında yapılmış. Binalar öldürüyor. Lakin çizgisinin 50 ile 500 metre uzaklıkta camı bile kırılmayan gecekondular gördük. Mühendislik, yapı kontrol hizmeti almayan binalarda cam kırığı bile yok” diye konuştu.

“Bina taban ilgisinde önemli sorun var”

Bu noktada fay sınırlarına uzak bölgelerde konutların yapılması gerektiğine vurgu yapan Çeltik, “Fayda, yanlış yer seçimi, sıvılaşma sorunu, binalar, statik yanılgılarda insanları öldürüyor. Telaffuzlarımız yanlışsız tabana, yanlışsız bina ve gerçek kontrol yapılması gerekir. Bu sorunların ekseriyetinin yanlış yer seçiminden kaynaklandığını gördük. Adana’da zelzeleden 200 kilometre uzaklıkta 14 katlı bir bina yıkılmış. Etrafında emsal ve birebir büyüklükte binalar var yıkılmamış. Bina yer bağında önemli sorunlar var. Tekrar Adana’da tıpkı iki binadan biri bıçakla kesilmiş üzere ortadan ikiye ayrılmış. Yarısı duruyor, yarısı yıkılmış. Burada muhakkak yerde bir sorun var. Binaların temel sistemleri tıpkı üniteye oturtulmalıdır ki temel tıpkı anda çalışsın. Şayet temelin yarısı doğal, yarısı dolguya oturuşa bina gerçek çalışmaz ve yıkılır” tabirlerini kullandı.

“Yanlış taban ”

Kahramanmaraş bölgesinde Göksun ilçesi dahil yamaç ve dağlık alanlardaki yapıların ziyan görmediğini söz eden Çeltik, “ Dağdadır ancak yakınından fay çizgisi geçiyordur o diğer. Bizim birinci tespitimizi ülkemizde bina yerleşiminde yanlış taban kullanıyoruz. Geçmişte beşerler her vakit dağlara ve yamaçlara gerçek yerleşmişleri ovaları boş bırakmışlardır. Biz bugün ısrarla ovalara yerleşmeye devam ediyoruz. Bina öldürür, eksik söylemdir. Yanlış yer seçimi, çürük yerler ve binada öldürür. Yanlışsız olan ise yanlışsız yere gerçek bina ve hakikat kontroldür. Bizi üzen ve korkutan ve bu tablonun değişmeyecek olmasıdır. Birebir şeyleri yaparak hakikat sonuç beklemek mümkün değildir. Artık bir şeyleri değiştirme vakti geldi” dedi.

Çeltik,2020 yılında bölgedeki fay üzerindeki bölgedeki vilayet ve ilçe bürokratlarına uyarıcı yazılar göndermelerine karşın çok az kişinin geri dönüş yaptığını hatırlattı.

“Yapıların yüzde 80’i düzelecektir”

Artık yapılan kentleşmeyi kaldırma ve değiştirmenin mümkün görünmediğine değinen Çeltik, “ Ülke olarak bugün kolumuzun biri kırıldı. Beklenen büyük sarsıntılar var. Bunlar için önemli maliyetler gerekiyor. Dönüşümler artık çok kolay değil. Lakin süratli formda şunu yapabiliriz. Yeni yerleşim alanlarını yaparken, yanlışsız yer seçimi değerli zira bugün binlerce ruhsat alınmaya devam ediyor. Bugün sarsıntı oldu fakat başka taraftan beşerler beton dökmeye devam ediyor. İnşaat kesimi devam ediyor fakat bu binalarda önemli sorunlar var. Geçmişi dönüştürelim lakin yarınımızı kurtarmak için bugünden gerekli tedbirler alınabilir. Birkaç yönetmelik değişikliğiyle önümüzdeki devrin yapılarının yüzde 80’i çok daha güçlü olacaktır. Bugün yapmayacaksak pekala ne zaman” tabirlerine yer verdi.