NEVÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Akın: “Binaların hem yapısal hem de yer kuralları açısından uygun olması gerekiyor”

Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi (NEVÜ) Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mutluhan Akın ve Jeoloji Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. İsmail Dinçer; ’Maraş 7.7 ve 7.6 sarsıntıları sonrası yerinde zelzeleye dayalı kaya düşmesi olan alanların belirlenmesi’ isimli proje çerçevesinde sarsıntı bölgesinde teknik çalışmalarda bulundu.

NEVÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mutluhan Akın ve Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. İsmail Dinçer’in de ortalarında bulunduğu öğretim üyelerinden oluşan 5 kişilik araştırmacı küme, ’Maraş 7.7 ve 7.6 zelzeleleri sonrası yerinde zelzeleye dayalı kaya düşmesi olan alanların belirlenmesi’ isimli proje çerçevesinde 6 Şubat tarihinde Kahramanmaraş vilayetinde meydana gelen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki sarsıntıların tetiklediği ulaşım güzergahları ile yerleşim yerlerine ziyan veren kaya düşmeleri ve heyelanların incelenmesi için sarsıntı bölgesinde teknik çalışmalarda bulundu. NEVÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mutluhan Akın, Jeoloji Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. İsmail Dinçer ve başka üniversitelerin öğretim üyelerinden oluşan araştırmacı küme yaklaşık 5 gün boyunca Adana, Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş, Adıyaman, Kilis vilayetlerinde ve bu vilayetlere bağlı birçok yerleşim yerinde yapılan teknik incelemeler sırasında zelzelenin neden olduğu taban sıvılaşmalarına bağlı olarak gelişen yapısal hasarları da inceledi.

NEVÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mutluhan Akın araştırma sonrası yaptığı açıklamada; “Depremler ülkemiz için istenmeyen durumlara neden oldu. Sarsıntı bölgesine genel olarak baktığımızda çok fazla faktörün bir ortada yaşandığını gözlemledik. Birinci göze çarpan faktör, sarsıntı bölgesindeki yıkımın yalnızca bir faktörden değil, birkaç faktörün bir ortaya gelmesinden kaynaklandığı tarafında izlenimlerimiz var. Personellik, gereç üzere konularda yeterince mühendislik hizmeti almadan yapılan binalar var. Ayrıyeten sorunlu tabanlar üzerine yapılan inşaatlarda önemli manada yıkımlar var. Yalnızca binanın sağlam ve projesine uygun olarak yapılması yetmiyor. Birebir vakitte binanın üzerine oturtulduğu taban koşullarının da uygun olması gerekiyor. Bunun son zelzelelerde çok fazla örneklerini gördük. Bilhassa kimi yerleşimlerde suya doygun gevşek tabanlar üzerine yapılan binalarda sarsıntı sonrası yaşanan sıvılaşma ve bu sıvılaşmaya bağlı oturma ve yanal yayılma üzere yüzey deformasyonlarına bağlı olarak çok sayıda binada yıkılma ve ya ağır hasar gözlemledik” diye konuştu.

“Eğer zelzeleye hazırlıklı olmak istiyorsak, hem binalarımızı yıkılmayacak biçimde sağlam yapmalıyız, hem de taban kaidelerinin uygun olduğu yerlere yahut gerekli tedbirleri alarak yapmak zorundayız. Aksi taktirde bu yıkımlar ile müsabakamız kaçınılmaz olur” diyen Akın, fayın meydana getirdiği yüzey kırıklarının binaların altından geçmesinin binaların yapısal manada ziyan görmesine yahut yıkılmasına neden olduğunun altını çizdi. Akın, “Fayların oluşturduğu yüzey kırıklarına tampon bölge oluşturulur. Bu tampon bölge uygulaması ülkeden ülkeye değişmekle birlikte, belirli bir oranda fayın yüzey kırığından daha uzağa yerleşim yapılması tercih edilir. Fay kırığının üzerine bina yapmamak elbette kıymetli. Lakin bunun dışında yapacağınız binanın da tıpkı halde zelzele dalgalarına karşı sağlam olması gerekiyor. Bunu son zelzelelerde gördük. Zelzelenin merkez üssünden çok uzaklarda birçok yerleşim yerinde önemli yıkımlar ile karşılaştık. Bu nedenle tampon bölge uygulamaları çok kıymetli. Tampon bölgenin dışına konumlandıracağımız binalarında hem yapısal hem de taban koşulları açısından uygun olması gerekiyor” biçiminde konuştu.

TOKİ tarafından yapılan binaların yıkımın ve hasarın olmadığı binalar olarak ön plana çıktığını da belirten Akın, “TOKİ’lerde tünel kalıp sistemi uygulanıyor. İmal tekniği ile birlikte personellik gereç kalitesi ve yer kuralları da değerli. Bunların hepsinin bir ortada olması gerekiyor” dedi.

Yaptıkları çalışmaları bir rapor haline getirdikten sonra TÜBİTAK’a sunacaklarını söyleyen Akın, “Depremden sonraki arazi çalışmalarımızda TÜBİTAK 1002 C çerçevesinde geliştirdik. TÜBİTAK 1002 C takviyesi doğal afetler sonrası arazi çalışmalarına dayanak veren bir uygulama. Bu proje çerçevesinde bölgedeki birçok yeri gözlemleme bahtımız oldu. Sarsıntının tesirlerini yerinde gözlemledik. Bilhassa taban kaynaklı bina yıkımları gözlemledik. Bunun yanı sıra ulaşım güzergâhındaki kütle hareketlerinin ulaşım güzergahlarına ne boyutta ziyan verdiğini gözlemleme bahtımız oldu. Bilhassa heyelanlar nedeniyle kapanan yollar, kaya düşmeleri ile kapanan yollar ve demir yollarındaki bozulmaları izleme fırsatımız oldu. Bu çalışmaları rapor olarak sunacağız” tabirlerini kullandı.