Ömer Hayyam Kimdir?

Ömer Hayyam Kimdir?
Ömer Hayyam Kimdir?
17 Şubat 2023

Ömer Hayyam Kimdir? Tarihte yakından bilinse de günümüzde bilinmeyen ismi ile Ömer Hayyam’ın asıl ismi Gıyaseddin Ebu’l-Feth Ömer ibni İbrahim Nişaburi’dir. Bir çadırcı oğlu olarak da tanımlanmaktadır. İran’da yaşamıştır. Bilgin ünvanlarıyla da anılmaktadır.

Ömer Hayyam hangi dine mensup? olduğu da oldukça merak edilmiştir. Müslüman yanıtını sizlere vermekle birlikte kendisi hakkında daha fazla soruyu aşağıda ki içeriğimizde karşınızda olacağız. Ömer Hayyam kaçıncı yüzyılda yaşamıştır?

 

Ömer Hayyam Kimdir?

Ömer Hayyam Kimdir?

İlginizi Çekebilir: Tomris Hatun Kimdir?

Ömer Hayyam Kimdir?

Ömer Hayyam Kimdir? Kendisi filozof, tarihçi, astronomi, matematikçi, Pers Polimat ve şairlik mesleklerini gerçekleştirmiştir. Selçuklu imparatorluğu zamanında yaşamını sürdüren Ömer Hayyam dönemin başkenti olarak kabul gören Nişabur’da dünyaya gelmiştir.

Bilginlik dönemi Birinci Haçlı Seferi dönemine denk gelen Ömer Hayyam Selçuklu Hanedanı’nın yönetimi ile olan bir sistemde yaşamaktadır.

O dönemin popüler matematikçisi olarak bilinen Ömer hayyam daha çok kübik denklemlerin sınıflandırılması ve bununla beraber geometrik çözümler sağlandığı konularıyla ilgili çalışmalarıyla popülerlik kazanmıştır. Tüm bunlara ek olarak paralel aksiyomun daha iyi anlaşılabilmesi yönünde destekler sağlamıştır. Birden fazla alanda çalışmaları bulunan Ömer hayyamın gökbilimci olduğu da bir gerçektir. 33 senelik enterkalasyon döngüsüne sahip olan bir güneş takvimi özelliğine sahip Celal’i takvimine tasarlayan kişidir. Bu sayede 1000 yıl sonra açığa çıkacak olan ve günümüzde Pers takviminin temeli olarak geçen ve hala kullanılan bu takvimin temelini atmıştır. 1079 senesinde İran sınırlarında bir yılın uzunluğunu ölçerek 365.24219858156 gün hesabıyla bu sonuca varmıştır.

Ozamanlar için bir kişinin ömrünü de hesaplayarak bir yılın uzunluğunun altıncı ondalık basamakdaki değiştiğini düşündüğünü dile getiren teorileri ile birlikte bunu doğrulamıştır. Ayrıca karşılaştırma olarak ise 19. yüzyılın sonunda bir yılın uzunluğunu tekrar hesaplayarak 365.242196 gün olarak hesaplanırken günümüzde tekrar hesaplanarak 365.242190 sonucuna varılmıştır.

Ömer Hayyam Hayatı

Ömer Hayyam Hayatı bununla da kalmayıp rubaileriyle tanınan aynı zamanda dönemin şairi olarak bilinen kişi olarak karşımıza çıkmaktadır. Kendine has üslubunu ortaya çıkaran rubailerinin sayısı ortalama olarak 100 civarındadır.
XIX. 100 yıldan bu yana Türkiye şartları içerisinde Ömer Hayyam’ın Rübailerini olan destek ve ilgi artış göstermiştir. Öyle ki bu yolda gelişim sağlanarak bir çok gruba etsin tercümesi yapılmıştır. Aynı zamanda Ömer Hayyam’ın şiirleri üzerine de birçok yazı yazılması başarılmıştır. Bu rubailerin bilinen en eski dilimizdeki çevirilerini Muallim Fevzi tarafından yapılmıştır. 1885-1886 seneleri arasında tercüman hakikatin Ömer Hayyam hakkındaki makaleleri kapsayan çalışmalarıyla birlikte kitap haline getirilmesi söz konusu olmuştur.

Ömer Hayyam Doğum Tarihi

Ömer Hayyam Doğum Tarihi tarih meraklıları için soru işareti olmuştur. 1048 senesinde yaşamış olan Ömer Hayyam, Orta Çağ senelerinde Horasan’ın öncüsü olarak tanımlanan metropollerinden birisi haline gelen ve 11. yüzyılda Selçuklu hanedanlığının emri altında olan rahatlığın ve huzurun doruklarına ulaşmayı başaran Nişabur’da dünyaya gelmiştir. Nişabur aynı zamanda Zerdüştîliğin önemli bir merkezi olarak tanınmaktadır. Hayyam’ın babasının ise İslam’ı tercih etmiş olan bir Zerdüşt olması da olasılıklar içerisinde muhtemel gözle bakılan kısımdır.

Net ismiyle, Arapça kaynaklarda ele alındığı gibi, Ebu’l Feth Ömer ibn İbrahim el-Hayyam adıyla da tanınmaktadır. Ortaçağ Farsça metinlerinde genel olarak daha kolay olduğundan dolayı Ömer Hayyam olarak isimlendirilmektedir. Tam emin olunmamasıyla birlikte Hayyam Arapça sözlükte çadırcı anlamına gelen bir kelimedir. Atalarının ise bununla birlikte çadırcılık ticaretini gerçekleştirdiği ihtimaller içerisinde yer almaktadır. Ömer Hayyam’ı yakından tanıyan tarihçi sıfatıyla karşımıza gelen Beyhaki, burcunun tüm ayrıntılarını şu şekilde anlatmıştır: “O İkizler’di, Güneş ve Merkür yükselişteydi”. Bu cümle, modern bilim insanları doğrultusunda doğum tarihini 18 Mayıs 1048 olarak belirlemek için kullanıma açılmıştır.

Ömer Hayyam Kimdir?

Ömer Hayyam Kimdir?

Ömer Hayyam Matematiğe Katkıları

Ömer Hayyam Matematiğe Katkıları şu an bile günümüzü etkilemektedir. Ömer Hayyam’ın çocukluk çağı Nişabur’da geçti. Yetenekleri okula yeni başladığı yıllarda dahi öğretmenleri tarafından fark edilecek kadar ileri seviyeydi. Ömer Hayyam’ı dönemin ileri gelen soylularının çocuklarına ders veren, Horasan bölgesinin bilinmekte olan popüler hocası olarak tanınan İmam Muvaffak Nişaburi’nin nezaretinde çalışmaya gönderilmişlerdir. Ömer Hayyam, seneler geçtikçe onunla daha iyi bir dostluk kurmayı başardı.

Ömer Hayyam aynı zamanda Zerdüşt mühtedi matematikçi olarak tanınan Ebu Hasan Behmenyar’dan da ders alarak bilgisine bilgi katmıştır. Nişabur’da matematik, fen, astronomi ve felsefe okuduktan sonra, 1068 yıllarında Buhara vilayetine seyahat etti ve burada Ark’ın popülerlik kazanmış olan kütüphanesini sık sık ziyarette bulundu. Takriben 1070 yıllarında Semerkand’a taşınmıştır. Burada kadısı ve şehrin valisi olarak tanınan isim Ebu Tahir Abdurrahman ibn ‘Alak’ın koruması altında ünlü cebir üzerine incelemesini yazmaya başlamıştır. Matematikçi Ömer Hayyam, Karahanlı hükümdarı Şemsü’l-Mülk Nasr aracılığı ile oldukça hoş karşılanmıştır. Beyhaki bu kabulü, “ona azami düzeyde şeref gösterecek, öyle ki sanki tahtında yanına oturtacaktı” biçimlemesiyle tanımlama yapmıştır. 1073-1074 yılları arasında Karahanlı topraklarına akınlar düzenleyen Sultan I. Melikşah ile aralarında barış imzalamıştır. Ömer Hayyam, 1074–1075 seneleri aralığında Veziriazam Nizamülmülk aracılığı ile Merv şehrinde Melikşah ile buluşmaya davet edildiğinde Melikşah’ın himayesine girmeyi başarmıştır. Ömer Hayyam daha sonraki süreçte İsfahan’da bir gözlemevi kurmuştur ve bir grup bilim adamına Fars takviminin düzenlenmesini amaç edinen hassas astronomik keşif yapma konusunda liderlik etmek için görev almıştır. Taahhüt yüksek olasılıkla 1076 yılında başladığı kabul edilmesiyle birlikte 1079 yılında Ömer Hayyam ve meslektaşlarının yıl uzunluğu ölçümlerini sonuçlandırmasıyla sona ermiştir ve 14 önemli rakamı (1 mikrosaniyeden daha az olarak kabul edilen) enteresan bir doğrulukla ölçmüşlerdir.

Ömer Hayyam Kimdir?

Ömer Hayyam Kimdir?

Ömer Hayyam Ölümü

Ömer Hayyam Ölümü için sizlerle daha detaylı bilgi paylaşacağız. Melikşah ve vezirinin ölümünün sonraki yıllarında Ömer Hayyam sarayda itibarını yitirme yoluna girmiştir ve sonuç olarak kısa süre sonra Mekke’ye hac yolculuğuna doğru yol almıştır. El-Kıfti aracılığı ile bildiren haccın olası bir gizli niyeti, kuşkuculuk şüphelerini bastırmak ve düşmanı olan din insanları aracılığı ile bizzat kendisine yöneltilen gelenek karşıtlığı iddialarını çürütmek koşuluyla inancının halka net bir biçimde göstermesiydi. Daha sonra yeni Sultan Sencer tarafından bizzat Merv’e, muhtemel görülen bir saray astroloğu olarak çalışmak üzere davet etmiştir. Daha sonra sağlığı kötüye gittiği için Nişabur’a dönmesine izin verilmiştir. Dönüş yaptığı dönemlerde ise sakin bir yaşam sürdürmüştür.

Ömer Hayyam, 4 Aralık 1131 yılında 83 yaşındayken memleketi olan Nişabur’da vefat etmiştir ve günümüzde Ömer Hayyam’ın Türbesi olarak bilinen yere gömüldü. Öğrencilerinden biri olarak tanınan Nizamî-i Aruzî, 1112-1113 senelerinde Hayyam’ın Belh’te El-İsfizari  eşliğinde “Mezarım, kuzey rüzgarının üzerine güller saçabileceği bir yerde olacak” falcılığında bulunduğu hikâyesi halktan halka konuşulmaktadır. Ölümünden 4 sene kadar sonra, Aruzi, Merv’e giden yol üzerinde, Nişabur’un o zamanlardaki büyük ve tanınmış bir mahallesinde bulunan mezarlıkta onun mezarının yeri tespit edildi. Ömer Hayyam’ın bu konudaki ön gördüğü gibi, Aruzi, armut ağaçlarının ve şeftali ağaçlarının başlarını ittiği ve çiçeklerini düşürdüğü bir bahçe duvarının eteğinde mezarı buldu ve mezar taşı onların altına gizlenmiştir.

Ömer Hayyam Öklid

Ömer Hayyam Öklid kavramına katkıları olan büyük bilim adamı olarak karşımıza gelir. Ömer Hayyam’ın Öklid’in Ögeleri hakkındaki yorumunun belirli oranı paralel önermesine ile ilgili kabul edilir. Ömer Hayyam’ın incelemesi, aksiyomun petitio principii’ye değil, daha sezgisel bir önermeye dayalı ilk işlemi olarak kabul görmektedir. Ömer Hayyam, diğer matematikçilerin önermeyi ispatlamak amacıyla önceki girişimlerini esas olarak kabul etmesi hiçbir şekilde Beşinci Varsayımın kendisinden daha kolay olmayan bir şeyi varsaydıkları gerekçesiyle yitirmiştir.

Aristoteles’in görüşlerinden faydalanarak, geometride hareketin kullanımını kabul etmemektedir ve bu sebeple de Al-Heytham aracılığı ile ortaya konmuş olan farklı girişimi kabul etmemektedir. Matematikçilerin Öklid’in ifadesini diğer varsayımlarından kanıtlayamamasına oldukça şaşıran ve tepki gösteren Ömer Hayyam bunun üzerine aksiyomu, tüm dik açıların birbirine eşit olduğunu ifade eden Dördüncü Varsayım ile birleştirmeyi amaçladı. Ömer Hayyam, Hayyam-Saccheri dörtgeninin tepe açıları için üç ayrı dar, geniş ve dik açı durumunu ele alan ilk kişi olarak tariha adını altın harflerle kazımayı başardı. Onlar hakkında ise bir dizi teorem ispatladıktan sonra Varsayım V, dik açı hipotezini takip ettiğini kanıtlamış oldu. Kendisinin içinde çelişkiye düşmüş olduğu için geniş ve dar açı durumlarını çürüğe çıkarmıştır.

Paralel varsayımı ispatlamaya yönelik olarak daha detaylı girişimi, Öklid dışı olma olasılığını net bir şekilde gösterdiğinden dolayı geometrinin daha da geliştirilmesi için önem arz etmekteydi. Dar, geniş ve dik açı hipotezlerinin sıralı olarak Gauss-Bolyai-Lobachevsky’nin Öklidyen olmayan hiperbolik geometri’sine, Riemann geometrisi ‘ne ve Öklid geometrisi’ne götürdüğü de şu an için bilinenler arasındadır.

Ömer Hayyam Eserleri

Ömer Hayyam Eserleri 16 adettir. Aşağıda sizler için hepsini sıraladık. Ömer Hayyam bütün eserleri şu şekildedir:

  1. Risâle fî taḳsîmi rubʿi’d-dâʾire
  2. Risâle fî şerḥi mâ eşkele min müṣâderâti Kitâbi Öḳlîdes
  3. Nevrûznâme
  4. Zîc-i Melikşâhî
  5. Fi’l-ḳusṭâsi’l-müstaḳīm
  6. el-Ḳavl ʿale’l-ecnâs elletî bi’l-erbaʿ
  7. Mîzânü’l-ḥikem fî İhtiyâli maʿrifeti miḳdârey eẕ-ẕeheb ve’l-fiḍḍa fî cismin mürekkebin minhümâ
  8. Cevâb ʿan s̱elâs̱i mesâʾil: Żarûretü’t-teżâd fi’l-ʿâlem ve’l-cebr ve’l-beḳāʾ
  9. Risâle fi’l-vücûd
  10. Levâzımü’l-emkine
  11. Rubâʿiyyât
  12. Risâle fi’l-berâhîn ʿalâ mesâʾili’l-cebr ve’l-muḳābele
  13. Silsile-i Tertîb (Risâle fî Külliyyâti’l-vücûd)
  14. el-Kevn ve’t-teklîf
  15. eż-Żiyâʾ el-ʿaḳlî fî mevżûʿi’l-ʿilmi’l-küllî
  16. Şerḥu’l-müşkil min Kitâbi’l-Mûsîḳā

Bizi Instagram hesabınızdan takip etmeyi unutmayın.

 

Bu gönderi için yorumlar kapalı.

deneme bonusu veren siteler deneme bonusu veren siteler mizah.org moversvip.com deneme bonusu veren siteler 2023 deneme bonusu veren siteler sweet bonanza sweet bonanza deneme bonusu veren siteler deneme bonusu veren siteler