Sorumsuz sorumlular nasıl yargılanmalı

1999 sarsıntısı sonrası sorumlulara karşı ceza adaleti sisteminin uygun uygulanmadığını söyleyen Ceza Hukuku Uzmanı Doç. Dr. Hasan Sınar, zelzele acısının daha da katlanmaması ismine hukuksal süreçlerin nasıl olması gerektiği ile ilgili 5 unsurluk bir teklif sundu.

Altınbaş Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi, Kamu Hukuku Kısım Lideri Ceza Hukuku Uzmanı Doç. Dr. Hasan Sınar, Türkiye’nin sarsıntı ülkesi olduğu gerçeğini her zelzeleyle acı bir formda bir kere daha hatırladıklarını, bilhassa 17 Ağustos 1999 zelzelesinden sonra “Deprem öldürmez, makûs yapı öldürür” diyerek çok sayıda haber yapıldığını, yapı güvenliğinin kıymetinin vurgulanarak inşaatların sarsıntıya sağlam yapılmasının kıymetinin uzmanlarca hatırlatıldığını söyledi. Sınar, sorumsuz davranan bürokrat ve müteahhitlere caydırıcı bir yaptırım uygulanmadığını lisana getirdi. Doç. Dr. Hasan Sınar, bu cezasızlık kültürüne bir an evvel dur demek gerektiğini, 99 zelzelesi sonrasında da ceza adaleti sisteminin makus bir imtihan verdiğini tabir etti. Resmi sayılara nazaran 17 binden fazla vatandaşın hayatını kaybettiği büyük Marmara zelzelesinden sonra sorumlular hakkında çok sayıda dava açıldığını hatırlatan Sınar, bu mevzuda sayılar verdi.

“99 zelzelesinden sonra İstanbul’da açılan 600 davadan bir tane bile mahkumiyet kararı çıkmadı”

Doç. Dr. Hasan Sınar, “cezasızlık kültürü”nün tekrar devreye girdiğini belirterek, “TMMOB Makine Mühendisleri Odası tarafından hazırlanan “Türkiye’de Zelzele Gerçeği Raporu”na nazaran Marmara sarsıntısının akabinde inşaat usulsüzlüklerinden ötürü çöken binalarda “ölüm ve yaralanmalara sebebiyet verme” suçlamasıyla yüklenicilere yaklaşık iki bin 100 dava açıldı. Bu davalardan bin 800ü gerek vakit aşımı, gerekse 1999 yılında çıkartılan ve kamuoyunda “Rahşan Affı” olarak bilinen “23 Nisan 1999 Tarihine Kadar İşlenen Kabahatlerden Ötürü Kaideyle Salıverilmeye, Dava ve Cezaların Ertelenmesine Dair Kanun“un devreye girmesi nedeniyle cezasız kaldı. Geriye kalan 300 davanın yaklaşık 110’unda mahkumiyet kararı çıksa da lakin bu mahkumiyetlerin büyük kısmı da erteleme kapsamına alındı. Bu bağlamda örneğin Sakarya vilayetinde açılmış olan 695 davadan sadece 5 adedinde, Kocaeli vilayetinde açılmış olan 600 davadan sadece 12 adedinde mahkumiyet kararı verildi. İstanbul’da açılan 600 davadan ise tek bir mahkumiyet kararı dahi çıkmadı” diye konuştu.

“5 unsurluk tahlil önerileri”

Bu halde sarsıntı acısının daha da katlandığının altını çizen Doç. Dr. Hasan Sınar, tüzel süreçlerin nasıl olması gerektiği ile ilgili görüşlerini 5 hususta lisana getirdi:

– Yargıçlar ve Savcılar Konseyi (HSK) tarafından salt bu işe has özel bir savcılık ünitesi oluşturulmalı ve bu ünite derhal harekete geçerek kanıt araştırması kapsamında yıkılan yahut hasar gören her binadan mukayeseli tahlile imkân verecek çok katmanlı örnekler toplamalı; 99’da bu çabucak hiç yapılamadı.

– Yıkılan binalarda iş makineleriyle enkaz kaldırma ve hafriyat sürecine başlanması için bu özel savcılık ünitesinin müsaade vermesi şartı getirilmeli, kanıtlar tümüyle toplanıp koruma altına alınmadan hiçbir binada asla hafriyat yapılmamalı; kanıtlar yok olunca maddi gerçeğe de ulaşılamıyor.

– Kanıt araştırılması kapsamında toplanan tüm inşaat örneklerinin korunaklı bir kapalı alanda gecikmeksizin ayrıştırılması, sınıflandırılması ve belgelenmesi süreci gerçekleştirilmeli; bu süreç kesinlikle, uzman olay yeri inceleme ünitelerince yapılmalı.

– Bu biçimde koruma altına alınan kanıtların incelenmesi için İsimli Tıp bünyesinde özel bir resmi uzmanlık ünitesi hayata geçirilmeli. 99 sarsıntısında evrakların büyük ölçüde vakit aşımına uğramasında bitmek bilmeyen eksper incelemelerinin hissesi çok büyüktü.

– Nihayet soruşturma ve kovuşturma süreçlerinin tesirli yürütülmesi için mağdur yakınlarının organize olmaları ve barolarla eşgüdüm içerisinde bu mevzuyu hep gündemde tutmaları, yargısal süreçleri ısrarla izlemeleri çok değerli.