“Yeniden inşa edilecek kentlerde ekonomik, toplumsal ve kültürel ömür gözetilmeli”

Sarsıntı bölgesinde planlanan yine inşa süreci öncesi ihtarlarda bulunan Dr. Öğr. Üyesi Arısoy, “Kuşkusuz barınma öncelikli bir muhtaçlık. Lakin uzun vadede kentlerin yine ihyasını tek başına bir barınma sorunun tahliline indirgeyemeyiz. Bugün afet bölgesinden göç etmek zorunda kalan yüzbinlerce insan için kenti kent yapan ekonomik, toplumsal ve kültürel kuralların geri kazanılması gerekmekte” dedi.

Ülkemiz sarsıntının yıkıcılığını yaşayan kentlerde yaraları sarmaya devam ediyor. Bir yandan insani yardımlar bölgeye ulaştırılmaya çalışılırken bir yandan da büyük oranda yıkıma uğrayan kentler tekrar ayağa kaldırılmaya çalışılıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yaptığı açıklamada, mart ayında Hatay’da 40 bin 426, Kahramanmaraş’ta 45 bin 67, Adıyaman’da 25 bin 882, Gaziantep’te 18 bin 544, Malatya’da 44 bin 770, Osmaniye’de 9 bin 550, Diyarbakır’da 6 bin, Şanlıurfa’da 3 bin, Elazığ’da 3 bin 750, Adana’da 2 bin 500, Kilis’te ise 250 konutun inşasına başlanacağını duyurdu. Kent planlamasının yine yapılacağı bu vilayetlerde mimari açıdan nelere dikkat edilmesi gerektiğini İstanbul Topkapı Üniversitesi Hoş Sanatlar, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Kısmından Dr. Öğr. Üyesi Alp Can Arısoy kıymetlendirdi.

“Kenti kent yapan ekonomik, toplumsal ve kültürel koşulları geri kazanılmalı”

Kentin tek başına yalnızca bir yapılar kümesi değil; toplumsal ekonomik ve kültürel bir bütün olduğunu vurgulayan Arısoy, “Yaşadığımız sarsıntı felaketi ile bu kentlerde yalnızca binalar değil, o binaların içinde barındırdığı hayat, kent ekonomileri, istihdam imkanları, milyonlarca insanın etkileşim içinde bulunduğu bir toplumsal yapı da çöküntü halinde. Kentin yine inşası bu bakımdan tek başına mekansal bir sorunun ötesinde ele alınmalıdır. Hiç kuşkusuz barınma gereksinimi öncelikli ve kısa vadede akut olarak tahlil bulunması gereken bir muhtaçlık. Öte yandan uzun vadede kentlerin yine ihyasını tek başına bir barınma sorunun tahliline indirgeyemeyiz. Bugün afet bölgesinden göç etmek zorunda kalan yüzbinlerce insan için kenti kent yapan ekonomik, toplumsal ve kültürel kuralların geri kazanılması gerekmekte” dedi.

“Sektörlerin gelişmesi için takviyeler gerekiyor”

Dr. Öğr. Üyesi Alp Can Arısoy, “Kent ekonomik açıdan bir pazar yeridir. Bu çerçevede kent ekonomilerinin ve istihdam imkanlarının geri kazanılması öncelikli amaç olacaktır. Gaziantep, Kahramanmaraş, İskenderun üzere kentlerde sanayi üretimine imkan veren altyapının geri tesisi, ticaret ve servis iktisadı üzere nüfus yoğunluğuna direkt bağlı dalların gelişmesi için dayanaklar kıymetli adımlar ortasında bulunuyor” değerlendirmesinde bulundu.

“Sivil toplum köprüleri yine inşa edilmeli”

Kentin toplumsal açıdan etkileşim alanı olduğunu vurgulayan Arısoy, “Akut barınma gereksinimine imkan sağlayan bir yerleşim kurmak ve kent kurmak ortasındaki temel fark toplumsal etkileşime ne derece imkan sağladığımızla alakalı. Kentin toplumsal örgütlenmesini onaracak kullanım alanlarının, kamusal yerlerin, donatıların tekrar tesisi bu bakımdan büyük değer arz etmekte. Bunun da ötesinde kent kültürel bir merkezdir ve kültürü var eden sivil iktisadın yine kurulması öncelikli bir maksat olmalıdır. Bu yüzden bölgedeki formal ve informal kurumların tekrar inşasının, tek başına yerlerin inşa edilmesinden daha değerli olduğunu söyleyebiliriz. ‘Komşuluk’ bile mikro ölçekte bir kurumdur. Komşuluk ünitesinden mahallelere, formal sivil toplum yapılarından belediye üzere resmi kurumlara kadar, kentin sivil iktisadı kurumların ördüğü bir toplumsal ağdır. Aslında afet karşısında bile lokal sivil ağların dayanışmasının, merkezi kurumlardan daha verimli, süratli ve tesirli işlediğine tanıklık ettik. Tam da bu yüzden kentleri yine inşa ederken öncelikle bu sivil toplum köprülerinin tekrar inşa edilmesi gerekmekte” tabirlerini kullandı.

“Sağlıklı ömür yeri oluşturmak, gayrimenkul kıymet oluşturmaktan daha önemli”

Dr. Öğr. Üyesi Arısoy, “Kent ayrıyeten bir hafıza yeridir. Bilhassa sarsıntı felaketini yaşayan kadim coğrafyadaki Antakya, Gaziantep üzere kentler insanlık tarihinin maddi ve maddi olmayan katmanlarını taşıyan yerleşimlerdir. Bu kentlerdeki miras katmanlarını, tarihi dokuları yalnızca yapısal olarak onarmak değil, kültürel varlığının devamlılığını sağlayan hayatı da vakitle geri kazanmamız gerekecek. Kelam konusu tarihi dokularda üstte ele alınan ekonomik, toplumsal ve kültürel kuralların sağlanması onarım çalışmaları kadar öncelikli. Bu kentlerde yeni kurulacak yerleşimlerin klâsik merkezlerinden uzaklaştırılmaması bilhassa bu bakımdan kıymet arz etmekte. En nihayetinde mekansal olarak ise; yaşanılan felaket bize planlı ve bilimsel gerçekler ışığında kent inşa etmenin kıymetini bir sefer daha hatırlatmış olmalı. Önümüzdeki yıllarda ne yazık ki kimilerini neredeyse sıfırdan inşa edeceğimiz bu kentlerde; sağlıklı hayat yeri oluşturmanın gayrimenkul paha oluşturmaktab daha kıymetli olduğu, yapılarınsa öncelikle finansal yatırım araçları değil, beşerler için barınma yeri olduğunun unutulmaması gerekmekte. Sağlam kentler kurmamızın önündeki mahzur ülkemizde kâfi mühendislik, mimarlık, planlama bilgisi ya da ekonomik ve teknik imkana sahip olmamamız değil, üstteki temel farkı yakalayamıyor olmamızdır” dedi.