Yer bilimciden kıymetli zelzele uyarısı

Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar hakkında kıymetli ihtar ve değerlendirmelerde bulunan Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Jeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Altunel, “Yılda 6 milimetre 900 yılda yaklaşık 6 metreye yakın bir gerilim birikimi demektir. İşte bugün o gerilim birikimi boşaldı ve bu zelzelesi meydana getirdi. Bu zelzeleden sonra tehlike oluşturan bölge şu an için Türkoğlu ve Osmaniye ortasındaki fay kısmıdır diye düşünüyorum” dedi.

Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde meydana gelen 7,7 ve 7,6’lık sarsıntıların akabinde 10 ili etkileyen bölgede büyük yıkım meydana geldi. AFAD’ın datalarına nazaran zelzele bölgesinde 3 binin üzerinde can kaybı yaşanırken, 20 binin üzerinde kişi yaralı kurtuldu. Teyidi yapılmış 5 bin, teyidi yapılmamış 11 binin üzerinde bina yıkıldı. Türkiye’nin dört bir yanından 24 binin üzerinde işçinin katıldığı arama kurtarma takımları ile farklı ülkelerden gelen takımların çalışmaları sürerken, ülkede 7 günlük ulusal yas ilan edildi.

Açıklanan son bilgilere nazaran bölgede 285 artçı sarsıntı gerçekleşirken, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Jeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Altunel, meydana gelen sarsıntılarla ilgili değerli değerlendirmelerde bulundu.

“900 yılda yaklaşık 6 metreye yakın bir gerilim birikimi boşaldı ve bu sarsıntısı meydana getirdi”

Depremleri, bölgedeki fay çizgisinde 900 yıllık gerilim birikiminin tetiklediğini aktaran Prof. Dr. Erhan Altunel, “Bu sarsıntı Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesi ile Adıyaman’ın Gölbaşı ilçesi ortasındaki fay üzerinde meydana geldi. Biz aslında bölgede yaptığımız araştırmalarda, buralarda bu türlü bir sarsıntının olabileceğini iddia ediyorduk, zira ülkemizin en değerli sarsıntı kaynaklarından bir tanesi, sonuçta faal bir fay. Münasebetiyle bu cins fayların üzerinde makul aralıklarla sık sık bu türlü büyük zelzeleler meydana gelir. Bilhassa zelzelenin meydana geldiği yerin jeolojik yapısına baktığımızda ve geçmişteki başka zelzeleleri incelediğimizde, bu zelzeleden bir evvelki en büyük sarsıntı 1114 yılında meydana gelmiş. Günümüzden 900 yıl evvel meydana gelmiş. Fayı bir düzlem formunda düşünürseniz, fayın üzerindeki bloklar her iki tarafında zıt istikametlerde hareket ederler. Bu fay üzerinde de zıt taraflarda hareket etme oranı yılda 6 milimetre civarında. Münasebetiyle en son 1114 yılında meydana gelen sarsıntıda saatin sıfırlandığını düşünün. Yani bu formda bir zelzele meydana gelmiş ve saatin sıfırlanmış olduğunu düşünün. Yılda 6 milimetre, 900 yılda yaklaşık 6 metreye yakın bir gerilim birikimi demektir. İşte o gerilim birikimi boşaldı ve bu sarsıntısı meydana getirdi” formunda konuştu.

“Esas olarak tehlike oluşturan bölge şu an için Türkoğlu ve Osmaniye ortasındaki fay kısmı”

Meydana gelen sarsıntıların Kahramanmaraş’ın Türkoğlu ilçesi ve Osmaniye ortasındaki fayı tetikleyerek zelzele potansiyeli oluşturduğu ihtarında bulunan Altunel, “Bunun güneybatısında yani Türkoğlu civarında tekrar tarihi devirlerde 1513 yılında bir zelzele var. Bugünkü sarsıntı ile 1513 yılında meydana gelen zelzelenin fayının üzerinde gelecekte meydana gelebilecek sarsıntısı öne çekecektir. Hasebiyle ‘tetikleme’ dediğimiz olay gerçekleşebilir. Orada da fay harekete geçip büyük bir zelzele olma potansiyeli hayli yüksektir. Kuzeydoğuya, Çelikhan tarafına yanlışsız gittiğimizde, ben bu kırığın Çelikhan’a kadar olduğunu düşünüyorum, yaklaşık 250 kilometre uzunluğunda olabilecek bir kırık. Zati kuzey doğusu 24 Ocak 2020 yılında 6,8 büyüklüğündeki Elazığ sarsıntısında kırılmıştı. Oralarda orta büyüklükte yahut daha küçük boyutlarda sarsıntılar meydana gelebilir. Ben o bölgede 7’nin üzerinde bir zelzele beklemiyorum fakat işaret ettiğim üzere bilhassa fayın güneybatıya gerçek uzanımı yani kuzeyden Osmaniye Düziçi taraflarına yanlışsız olan kol üzerinin biraz daha tehlikeli olduğunu düşünüyorum. Antakya’ya giden kolda da 1822 yılında tekrar büyük 7’nin üzerinde bir zelzele meydana gelmişti. Orada da 6 civarında orta büyüklükte zelzeleler olabilir. Temel olarak tehlike oluşturan bölge şu an için Türkoğlu ve Osmaniye ortasındaki fay kısmıdır diye düşünüyorum” dedi.

“Farklı faylar olduğu için İstanbul zelzelesini tetikleme durumu yok”

İstanbul’a ulaşan Kuzey Anadolu fay çizgisi ile Kahramanmaraş sarsıntılarına sebep olan Doğu Anadolu fay sınırının farklı faylar olduğunu belirten Prof. Dr. Erhan Altunel, “Biz yer bilimciler olarak zelzelesi bu bölgede bekliyorduk, ancak vatandaş bunu bilmiyordu. Vatandaşın en büyük beklentisi İstanbul civarı. Hasebiyle bu zelzele olduktan sonra eminim ki birçok vatandaşın aklına gelen soru, ‘Bu sarsıntı İstanbul sarsıntısını tetikler mi?’ olacaktır. Ülkemizde iki tane değerli sarsıntı kaynağı var demiştik, birisi Kuzey Anadolu fay zonu oburu Doğu Anadolu fay zonu. Bu ikisi birbirinden farklı faylar. Doğu Anadolu fayı ülkemizin güney doğusunda bulunuyor. Kuzey Anadolu fayıysa ülkemizin kuzeyini kat ederek Marmara Denizi’ne oradan da Kuzey Ege’ye hakikat masraf. Münasebetiyle İstanbul’da beklediğimiz zelzele Kuzey Anadolu fayı üzerinde meydana gelecek. Birbirinden büsbütün bağımsız, farklı faylar olduğu için bu zelzelenin İstanbul sarsıntısını tetikleme yahut zahmet oluşturacak bir durumu yok” sözlerini kullandı.