Afette irtibatın merkezi “sosyal medya” oldu

Toplumsal medya Araştırmacısı Ümit Sanlav toplumsal medya mecralarının, bilhassa Twitter’in sarsıntının birinci anlarından itibaren irtibatın merkezi olduğunu tabir ederken, bu günlerde toplumsal medya mecralarını acıyı çoğaltmak için değil, dayanışma için kullanmak gerektiğinin altını çizdi.

Atlas Üniversitesi ismine, sarsıntının ağır olarak hissedildiği bölgelerden Adıyaman ve Kahramanmaraş’ta dayanışma ve dayanak çalışmalarına katılan Toplumsal Medya Araştırmacısı Ümit Sanlav, bölgeden yapılan paylaşımların yanı sıra, bölgede olmayıp da uzaktan yapılan toplumsal medya paylaşımlarının tesirlerine değindi. Kurtarma gruplarının artık işini tamamladığı ancak yeni olabilecek sarsıntı risklerine karşı alarmda beklediğini, afetzedelerin inançlı bölgelere nakledilerek, konteyner kentlerin, çadırkentlerin kurulduğunu, başta AFAD ve Kızılay olmak üzere, Ahbap’tan, Müsiad’a, Türgev’den Arnavutköy Belediyesine yüzlerce kurum ve STK’nın alanda olduğunu ve yaraların sarıldığını söz eden Sanlav, “Şimdi toplumsal medyayı acıyı çoğaltmak için değil, dayanışma için kullanma zamanıdır” dedi.

Sosyal medya irtibatın merkezi oldu

Depremin birinci dakikalarından itibaren tüm ülkenin yaşananları öğrenmek için toplumsal medyaya akın ettiğini tabir eden Ümit Sanlav “Özellikle sarsıntı bölgesinde ailesi, yakınları ve arkadaşları olanlar bilgi almak için her türlü irtibat ağlarına koştular.

Tabii anlık data transferinin baş döndürücü süratle gerçekleştiği toplumsal medya mecralarının suratına, konvansiyonel medyanın yetişmesi mümkün değildi” dedi. Toplumsal medya mecralarının zelzelenin birinci anlarından itibaren bağlantının merkezi olduğunu söyleyen Sanlav kelamlarını şu biçimde sürdürdü:

“İletişimsizlik yıkımın habercisiydi”

“Depremin hangi kentlerde hissedildiği, büyüklüğü, yıkımlara dair birinci bilgiler ile enkaz altından ‘yardım’ davetleri, fotoğraflı ve görüntülü olarak toplumsal medya mecraları üzerinden duyuldu. Bilhassa Twitter dakikalar içinde irtibatın ve haber almanın merkezi oldu. Zelzelenin birinci dakikalarında Hatay, Kahramanmaraş, Adıyaman’dan data gelmemişti, meğer zelzelenin merkezi Kahramanmaraş’tı. Bölgeden bilgi akışı olmaması, bu kentlerdeki büyük yıkımın habercisi oldu; elektrik kesilmişti, internet servis sağlayıcılar etkisiz hale gelmişti. Teknolojinin ve afetin müsaade verdiği imkanlar dahilinde bölgeden gelen yardım ve temel gereksinim talepleri toplumsal medyada bilhassa Twitter’da süratle yayıldı. Toplumsal medya ve her türlü teknolojik irtibatın sarsıntı üzere her türlü afet durumunda ne kadar elzem olduğu, hayati değere sahip olduğu bir sefer daha ortaya çıktı.”

Sosyal medya mecralarını acıyı çoğaltmak için değil, dayanışma için kullanalım

Sanlav, afet vakitlerinde toplumsal medyanın hakikat ve sorumlu kullanım haline de değinerek şu tekliflerde bulundu:

“Doğruluğundan yüzde yüz emin değilsek paylaşmayalım. Doğruluğundan yüzde yüz eminsek de uygunca düşünelim, dinamikler daima değişken. Olumsuz bir durum paylaşacaksak çok düşünelim. Bu paylaşım afetzedeye ne katkısı olacak? Katkısı olmayacaksa paylaşmayalım ‘itfaiyeci yaklaşımı’ uygulayalım. Nedir itfaiyeci yaklaşımı? Yangın çıkmış ortalık yanıyor, yangını mı söndürürsünüz? Alevlerin git gide büyüdüğü ortamda yangını bırakıp neden çıktı sanki diye baş mı yorarsınız? Evvel yangın söndürülür, sonra nedeni araştırılır.”

Afetzedelerin travmasını arttırabilir

Deprem imajlarının toplumsal medya mecralarında düşünmeden paylaşılmasının da çok fazla handikabı olduğuna değinen Sanlav kelamlarını şu biçimde tamamladı: “Deprem bölgesi ile ilgili enkaz manzaraları, yıkılan binalar duygusal müziklerle birlikte paylaşılıyor. Bu cins paylaşımlar, hem afetzedenin travmasını arttırıyor hem afet alanından uzaktaki vatandaşların da önemli derecede travmatize olmasına neden olabiliyor. Ayrıyeten afetzedenin kendilerini bir meta olarak düşünmesine, kendi acısının bir tıklanma, bir popülerlik gereci olarak kullanıldığını düşünmesine de neden olabiliyor. Bu yüzden afete dair duygusal müziklerle dramatik paylaşımlar yapılmamalı. Sarsıntı bölgesinde bir kişi ile toplumsal medya üzerinde irtibata geçildiğinde telaşla değil, tahminen teselli, tahminen yalnızca seni anlıyorum hissiyatını verecek halde konuşulmalı. Sarsıntısı ‘Allah’ın bir cezası’ olduğu biçiminde yorumlayan şahısların iletileri paylaşılmamalı. Çocuklar ekrandaki sarsıntı dehşetinden uzaklaştırılırken, internet ortamına başıboş formda salınmamalı. Birbiri gerisinde gelen görüntü tekliflerinde ekranlardan çok daha travmatik imgelerle karşılaşabilirler.”