‘Duvarı matkapla bile sıkıntı deliyorum’ diyerek binayı sağlam sanıyorlar

Merkez üssü Kahramanmaraş olan ve 10 kentte yıkıma yol açan zelzele felaketinin akabinde binlerce vatandaş, oturduğu binanın sağlamlığını test etmenin telaşına düştü. Türkiye genelinde belediyeler ve yapı kontrol firmalarına müracaatlar yapılırken, İzmir İktisat Üniversitesi (İEÜ) İnşaat Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Celalettin Kozanoğlu, vatandaşları kulaktan dolma test metotlarına karşı uyardı. Kozanoğlu, “Binasıyla ilgili kuşkusu olan, yetkili mercilere başvurmalı. ‘Duvarı matkapla bile güç deliyorum, bu binaya bir şey olmaz’ ya da ‘Bina sarsıntıda bile az sallanıyor, daha ne olsun?’ diyenleri duyuyorum. Bunlara muhakkak prestij edilmemeli, sağlamlık bu türlü anlaşılmaz” dedi.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İzmir Vilayet Müdürlüğü Kentsel Dönüşüm İtiraz Komitesi Başkanlığı misyonunu de yürüten İzmir İktisat Üniversitesi (İEÜ) İnşaat Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Celalettin Kozanoğlu, Türkiye’yi yasa boğan sarsıntı felaketinin akabinde vatandaşlar tarafından yapıların daha çok sorgulanır hale geldiğini söyledi. Bu tarafta farkındalığın artmasının olumlu bir gelişme olduğunu; lakin bilimsel gerçekliği olmayan usullerle hareket edilmemesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Kozanoğlu, vatandaşlarla tekliflerini paylaştı.

Prof. Dr. Kozanoğlu, “Deprem bölgesinde yer alan bir ülkeyiz. Maalesef birçok kentimiz risk altında. Zelzele olabilir; ancak can kaybını önlemek bizim elimizde. En değerli önceliğimiz sarsıntı olmalı. Diğer dermanımız yok, binalarımızı inançlı hale getirmeliyiz. Bunları yaparken de kendimize bilimi referans almalıyız. Toplumsal medyada gezerken, hatta etrafımdaki beşerlerle konuşurken, maalesef anlamakta zorluk çektiğim şeyler duyuyorum. Neymiş; çerçeve asmak için bile duvarı güç deliyormuş. Bina zelzelede bile sallanmıyormuş. Bu türlü olunca da bina sağlammış. Bunlar nereden çıkıyor? Anlamak mümkün değil. Her şey bu kadar kolaysa, bu kadar yönetmelik ve bilimsel makale boşuna mı var? Binasıyla ilgili en ufak bir tereddüdü olan kişi, çabucak resmi mercilere başvurarak apartmanını test ettirmeli; ayrıyeten beton dayanımını ölçmek için en gerçek yol karot testidir. ‘Karot almak binaya ziyan veriyor’ diyenler de var. Karot testi gerçek yapılırsa binaya hiçbir ziyan vermez. Boşuna korkmayalım. Artık bilinçsizce hareket etmeyelim” diye konuştu.

Prof. Dr. Kozanoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Binada çatlak olmaması güzele işaret; lakin binanın yüzde 100 inançlı olduğunu göstermez. Hiç çatlak olmamasına karşın yan yatan binaya denk geldim. Çatlak konusunda kimi limitler de var. Örneğin; 0.5 milimetreye kadar olan birtakım çatlakları, inşaat mühendisleri olarak makul kabul ettiğimiz durumlar olabiliyor. Kolon ya da kirişlerde çatlaklar olması, aslında önemli bir sıkıntıya işaret. Duvarda enine ya da çapraz çatlakların olması ise; binada bir hareketin, esnemenin gerçekleştiğini gösterir. Fakat duvar çatlak olup taşıyıcı sistemde bir hasar yoksa, bina risk teşkil etmeyebilir. Duvardaki çatlağın tarafı de binanın genel durumu hakkında bize sonuç vermez. Yani çatlak çaprazsa şöyledir, enine ise böyledir diyemeyiz. Binayı uzman şahıslar tarafından test ettirmeden bunları anlayamazsınız.”

Depremin akabinde toplumsal medyada vatandaşlar tarafından çekilen ve kolon ya da kiriş demirlerindeki korozyonu gösteren görüntü ve fotoğraflara denk geldiğini belirten Prof. Dr. Kozanoğlu, “İnsanlar konutlarının bodrum katlarına inerek kolon ve kiriş demirlerine bakmaya başladı. Maalesef demirin elle kırıldığını, betonun kolaylıkla ufalandığını görüyoruz. Aslında bunları önlemek hiç sıkıntı değil. Bina inşa edilirken kesinlikle dikkat etmemiz gereken ‘pas payı’ dediğimiz bir durum var. Pas hissesi, beton bir yapının dış kısmı ile donatı ortasındaki arayı söz ediyor. Bu arayı 2-3 santimetre olarak düşünebiliriz. Burada gaye; demiri rutubet ve oksijenden korumaktır. Süreç bu kadar kolay, maliyeti de düşük. Demir şayet paslanırsa, hacminin 6-7 katı şişer. Demir özelliğini yitirir, beton da bozulur. Vatandaşların, ‘Demir bile elimde ufalanıyor’ dediği tablonun en temel nedenlerinden biri pas hissesinin göz arkası edilmesidir” dedi.