“İnşaatlarda karne kaidesi ve fenni mesuliyet kaidesini hayata geçirmemiz gerekiyor”

Sarsıntının etkilendiği vilayetlerde sağlam olmayan yapıların yıkılmasıyla Türkiye’deki müteahhitlerin yeterliliği gündeme geldi. Türkiye’de yaklaşık 450 binin üzerinde müteahhit bulunurken, tüm Avrupa’da bu sayı toplam 50 bin müteahhit olarak dikkat çekiyor. Müteahhitlikte rastgele bir mesleksel eğitim ve yeterlilik dokümanı kaidesi olmadığını belirten uzmanlar, inşaatlarda karne kaidesi ve muhakkak bir fenni mesuliyet kaidesini hayata geçirilmesi gerektiğinin altını çizdi.

Merkez üssü Kahramanmaraş olan ve 10 ili etkileyen 7.7 ve 7.6 şiddetinde yaşanan sarsıntılar tüm Türkiye’yi yasa boğdu. Sarsıntının etkilendiği vilayetlerde sağlam olmayan yapıların yıkılmasıyla Türkiye’deki müteahhitlerin yeterliliği gündeme geldi. 2020 yılındaki sayılara nazaran Türkiye’de yaklaşık 450 binin üzerinde müteahhit mevcut. Almanya’da bu sayı 3 bin 500 civarındayken, tüm Avrupa’da toplam 50 bin müteahhit bulunuyor.

Türkiye’nin gelişmekte olan bir ülke olması yalnızca konut değil, konut dışı bir çok inşaat faaliyetinde bulunan ve müteahhitlik yapan kişi sayısı da yüksek. Hatta yurtdışında bir çok projede de Türk müteahhitler yer alıyor. Lakin kimi müteahhitlerin yeterliliği Türkiye’yi yasa boğan Kahramanmaraş merkezli iki zelzeleyle birlikte yeni yapılan konutların yıkılmasıyla gündeme geldi. Müteahhitler rastgele bir mesleksel eğitim ve yeterlilik evrakı kaidesinden geçmiyor. Uzmanlar, inşaatlarda karne koşulu ve muhakkak bir fenni mesuliyet kuralını hayata geçirilmesi gerektiğine dikkat çekti.

Öte yandan uzmanlar, bilhassa yüksek katlı olup, daha evvel yapı tatil tutanağı düzenlenmiş ve belediyeler çerçevesinde riskli görünen binaların süratli bir formda dönüşümünün gerçekleşmesi gerektiğini belirtti.

“Ülkemizde bir müteahhit olmanın kaidesini belirleyen özel bir yeterlilik kelam konusu değil”

Konuya ait değerlendirmelerde bulunan Altın Emlak Genel Müdürü Mustafa Hakan Özelmacıklı, Türkiye’de çok sayıda müteahhit olduğunu belirterek, “Müteahhit sayısı yaklaşık 450 bini geçiyor. Bu çerçevede bakıldığı vakit dünya ölçekleri kapsamında da sayı karşılaştırılabilir durumda değil. Müteahhit sayımız fazla fakat bunun farklı nedenleri var. Ülkemizde bir müteahhit olmanın koşulunu belirleyen özel bir yeterlilik kelam konusu değil. Bugün bu meslekte mezuniyeti olmayan rastgele bir kişi de maalesef ki direkt müteahhitliğe soyunabiliyor. Hatta bireyler 500 metrekareye kadar hiçbir müteahhitlik kuralı aramadan kendi inşaatlarını yapabildikleri üzere H dokümanı dediğimiz belgeyi de yalnızca bir oda kaydı bulunan rastgele biri alıp neredeyse 2 bin metrekarenin üzerinde bir inşaat yapabiliyor” dedi.

Özelmacıklı, dalda yeterlilikle ilgili farklı şartlar getirilmesi gerektiğinin altını çizerek, “Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından son devirde inşaatlarda çalışan sınıflara nazaran birtakım yetkilendirme ve yeterlilikler getirilmiş olsa bile bunları bilhassa üretim basamağında kâfi olmadığını görüyoruz” sözlerini kullandı.

“Fenni mesullük tekrar gündeme getirilmeli”

Müteahhitlerin bu noktada rastgele bir mesleksel eğitim ve yeterlilik evrakı kuralları olmadığını söyleyen Özelmacıklı, “Bu nedenle maddi imkanları olan herkes bugün için tahminen bir müteahhit olabiliyor. Maalesef ki hüzünlü sonuçlar farklı afetlerle karşımıza çıkabiliyor. Bu şahıslar yeterlilik dokümanına sahip olamayacak kimselerse şayet kesinlikle mühendis çalıştırma mecburiliği olabilir. Evvelden fenni mesullük dediğimiz bir kavram vardı. İnşaatı denetim eden, yerinde denetleyen. Artık bunlar biraz daha farklı kategorilere ayrıldı. Fenni mesullük tekrar gündeme getirilmeli” diye konuştu.

Özelmacıklı, “Müteahhitlik bilhassa hayat alanlarının inşa edilme sürecinde ülkemizde çok değerli bir kurum. Afetler karşısında maalesef aciz kaldığımız durum fakat bu inşaatların başlangıcından itibaren sistemli bir üretim sürecine çok bağlı” dedi.

Özelmacıklı, kelamlarına şöyle devam etti: “Müteahhitler açısından konuşacak olursak, Türkiye gelişen bir iktisat. Bilhassa gerek limanlarıyla gerekse akarsu ve dereleriyle birçok farklı projeler üreten müteahhitler de var. Ayrıyeten yurtdışında da müteahhitlik hizmeti veriliyor. Ülkemizin bu kesimin prestijini daha da yüceltmek manasında bu çeşit düzenlemelere gereksinim duyuyoruz.”

Özellikle yüksek katlı olup, daha evvel yapı tatil tutanağı düzenlenmiş ve belediyeler çerçevesinde riskli görünen binalarda süratli bir halde riskli yapı tespiti raporları yapılması gerektiğinin altını çizen Özelmacıklı, “Riskli yapıları kentsel dönüşüme zorlamak ve burada bundan sonra oluşabilecek sarsıntı riski bulunan bölgelerde vatandaşların daha muteber yapılarda buluşturma yükümlülüğümüzü yerine getirmemiz gerekiyor” açıklamalarında bulundu.

Özellikle yetki evrakı kısmında da bu sınıflandırmaların çok daha tesirli bir formda yapılabilmesi için eski bayındırlığın yükümlerine geri dönülmesi gerektiğine dikkat çeken Özelmacıklı, kelamlarını şöyle tamamladı: “Belediyelerde yapılan ve kolay süreçler aslında iş bitirme olarak kabul edilmemelidir. Sınıflandırmalar tekrar gözden geçirilmelidir. Bu noktada tahminen de 2 bin metrekare de olsa 500 metrekare de olsa kesinlikle inşaatlarda belirli bir karne kuralı ve aşikâr bir fenni mesuliyet kaidesini hayata geçirmemiz gerekiyor.”

Fenni mesullük nedir?

Fenni mesul, sorumluluğunu üstlendiği yapının kanuna, plana, yönetmeliklere, ilgili öteki mevzuat kararlarına, fen, sanat, sıhhat kurallarına, ruhsat eki projelerine, Türk Standartları Enstitüsü standartlarına, teknik şartnamelere uygun yapılıp yapılmadığını denetlemekle yükümlüdür.