Prof. Dr. Kozanoğlu: “Binanın yüksek katlı olması tek başına yıkım sebebi değil”

İzmir İktisat Üniversitesi (İEÜ) İnşaat Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Celalettin Kozanoğlu, binalarda meydana gelen yıkımlarda, tabana nazaran inşaatların yapılmaması, zelzeledeki salınımın tesiri, binaların alçak yahut yüksek katlı olmasının en önemli sebepler olmadığını belirtti.

Prof. Dr. Kozanoğlu, Kahramanmaraş merkezli zelzelelerde enkaza dönen binlerce binanın proje, materyal ve uygulama kusurları nedeniyle yıkıldığını, yıkımlarda binaların yüksek katlı yahut az katlı olmasının esas bir sebep olmadığını söyledi. Prof. Dr. Celalettin Kozanoğlu, rezonans aleti ile zelzelenin frekansı ve salınımına nazaran, alçak yahut yüksek katlı binaların farklı farklı etkilenebileceğini, yüksek katlı binaların tek başına tehlike oluşturduğu algısının yanlış olduğunu söz etti. Binaların altında yer alan iş yeri ve otoparklarda, inşaatın akabinde yapılan duvar eksilmesinin de sarsıntıda yumuşak kat oluşturduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Kozanoğlu, üst katların sağlam olmasının da bu türlü bir durumda binanın yıkılmasına pürüz olamayabileceğine vurgu yaptı.

“Zemini tanımak önemli”

Yüksek katlı binaların yıkımda daha tesirli olduğu algısının yanlış olduğuna değinen İzmir İktisat Üniversitesi (İEÜ) İnşaat Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Celalettin Kozanoğlu, suyun üzerinde duran yüksek katlı gemileri örnek verdi. Tabana uygun olduğu takdirde az katlı yahut yüksek katlı binaların inşasının zelzelede tek başına yıkıcı etki etmediğini söyleyen Prof. Dr. Kozanoğlu, “Alsancak’taki limana bakıyoruz, bazen ve neredeyse 15 katlı gemilerin yanaştığını görüyoruz. Bu gemiler suyun üzerinde duruyor. Biz suyun üzerine 15 katlı binalar yapabiliyoruz. İşte geminin altındaki suyu nasıl tanıyorsak binanın altındaki yeri de birebir formda düzgün tanımamız lazım. Bu da bize geoteknik çalışmaları, yer etütlerini kesinlikle proje tasarım basamağında yapılmasını ve yer özelliklerinin kesin olarak bilinmesini gerektiriyor. Münasebetiyle biz tabanı tanıdıktan sonra o tabana nazaran 3 katlı da bina yapabiliriz, yüksek katlı bina da yapabiliriz. Bugün artık 850 metre yüksekliğinde betonarme binalar yapılıyor. Binaları taban özelliğine nazaran tasarladığımız takdirde bu binalar tehlike oluşturmayabilir” açıklamasında bulundu.

“Alçak binalar sarsıntıda yüzde 100 yıkılmaz demek mümkün değil”

Depremin geliş ve vuruş frekansına nazaran yüksek ve alçak binalardaki etkileşimin değiştiğini söyleyen Prof. Dr. Kozanoğlu, rezonans aleti ile salınıma nazaran binalardaki sarsıntı değişimini gösterdi. Kozanoğlu, “Rezonans aleti ile bunu rahatça görebiliriz. Bu da bize zelzelede binaların salınımının tabanın cinsine nazaran binaların salınımının değiştiğini gösteriyor. Alçak binalar zelzelede yüzde 100 yıkılmaz demek mümkün değil. Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar de değişik frekanslarda tesir yaptığı için ne yazık ki hem alçak hem de yüksek katlı binalara tesir yaptı. Bizim bina imalinde imalatta kusur varsa, projede yanılgı varsa, uygulamada ve materyalde yanılgı varsa bu büyüklükteki sarsıntıda bu türlü bir yıkımın olması kaçınılmaz olabiliyor. Binalardaki nizamlarda da bazen yanlışlar olabiliyor. Yan yana dikilen binaların kat düzeylerinin farklı farklı yerlerde olması, yapıların birbirlerine çekiç kuvveti tesiri oluşturmasına sebep oluyor. Binalardaki kolonların ortasına vuran öbür binanın döşemesi, yıkıma ayrıyeten sebebiyet verebiliyor” diye konuştu.

Yumuşak kat tehlikesi

Bazı binalarda, bilhassa alt katların iş yeri ve otopark olarak kullanıldığı takdirde duvar yerine camekan kullanılmasının tehlikesine dikkat çeken Prof. Dr. Kozanoğlu, “Özellikle binaların altlarında yer alan iş yeri yahut otoparklarda duvarların kaldırılması, oranın yumuşak kat olmasını sağlıyor. Üst katlar sağlam bile olsa alt katın bu formda boşaltılması, yumuşak kat nedeniyle o binanın yana gerçek yıkılmasına sebep olabiliyor. Duvarlarımız düşey yük taşımıyor evet lakin zelzele sırasında yatay yüklerde tesirli oluyor” dedi.