Psikolog Başak Keyifli: “Deprem şahıslarda uzun periyodik ruhsal tesir bırakabilir”

Medicana Bursa Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Başak Memnun hem yetişkin hem de çocuklarda büyük hasarlar bırakan sarsıntıyla ilgili ruhsal değerlendirmelerde bulundu.

Medicana Bursa Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Başak Keyifli, zelzelenin ruhsal tesirleri hakkında bilgiler verdi. Memnun, “Eğer ruhsal tesirler vakit geçtikçe azalmak yerine artış gösteriyor ve kişinin toplumsal, iş ve aile hayatını olumsuz istikamette etkilemeye devam ediyorsa; bu durumda vakit kaybetmeden bir ruh sıhhati profesyonelinden dayanak almak gerekir” dedi.

Uzman Klinik Psikolog Başak Memnun, “Afetler fizikî olduğu kadar ruhsal açıdan da yaralayıcı tecrübelerdir. Yaşanan sarsıntıyla birlikte öngörebilme ve itimat hissimiz sarsıldığı için birinci vakitlerde durumu kavramakta ve bai etmekte zorlanmak doğaldır. Travmatik olayların akabinde olaya maruz kalanların yanı sıra; şahit olanlar, mağdurların yakınları ve yardım çalışmalarında vazife alan şahıslar de travmatik gerilim belirtileri gösterebilir. Şok, inkar, sıkıntı, öfke, suçluluk üzere duygusal boyutta yansılar görülebileceği üzere; göğüs sıkışması, nefes daralması, mide sorunları, kolay irkilme, yorgunluk, baş ağrısı üzere bedensel boyutta yansılar de görülebilir. Şahıslar uyku sorunları, iştahta değişimler, toplumsal etraftan uzaklaşma üzere davranışlar sergileyebilir. Birinci haftalarda bütün bu reaksiyonlar ‘anormal bir olaya verilen olağan tepkiler’ olarak kıymetlendirilir ve şikayetlerin vakit içinde bizatihi yatışması beklenir. Bu süreçte mümkün olduğunca eski rutine devam etmeye çalışmak, beslenmeye ve dinlenmeye dikkat etmek kıymetlidir. Hisleri bastırmak yahut olanları unutmaya çalışmak yerine paylaşmak daha çok yardımcı olacaktır. Olanları kabullenmek dalgalı biçimde ilerler. Bu süreçte birtakım günlerin daha güç kimi günlerin daha kolay geçmesi büsbütün olağandır. Şayet ruhsal tesirler vakit geçtikçe azalmak yerine artış gösteriyor ve kişinin toplumsal, iş ve aile hayatını olumsuz istikamette etkilemeye devam ediyorsa; bu durumda vakit kaybetmeden bir ruh sıhhati profesyonelinden dayanak almak gerekir” dedi.

Yaşanılan sarsıntı olaylarında ruhsal birinci yardımın nasıl uygulanması gerektiğine dair bilgilendirmelerde bulunan Uzm. Psk. Başak Keyifli, “İlk olarak travmaya uğrayan şahısların o ortamdan uzaklaştırılması gerekir. Bireye inançlı bir ortam sunmalı ve anlayışla onun travmayı anlatmasına müsaade vermelisiniz. Bireye inançlı bir ortam sunmalı ve anlayışla yaşadıklarını anlatmasına müsaade vermelisiniz. Kişi konuşmak istemediğini belirtirse ısrarcı olmamalı ve yasadıklarını sindirebilmesi için vakit tanımalısınız. ” biçiminde konuştu.

Travma süreçlerinde çocuklara yaklaşımın yetişkinlerden farklı olduğunun altını çizen Memnun,Dogal afetler sonrasında çocuklara hassas yaklaşmak gerekir. Yetişkinler çocukların yanında onları korkutabilecek konuşmalar yapmamaya ve onları sarsıntı haberlerine maruz bırakmamaya itina göstermelidir. Çocuklar olay hakkındaki fikirlerini paylaşmak istediğinde yetişkinler konuşmaktan kaçmamalıdır. Çocuklar gördüklerini ve duyduklarını yanlış yorumlayabilirler. Onların aklından geçenleri öğrenmek ve gerekli açıklamaları yapmak kıymetlidir. Açıklamalar soyut sözlerden uzak, anlayabileceği sözlerle ve palavrasız olmalıdır. Korkutmamaya itina göstererek, sade ve çocuğun yaşına uygun biçimde bağlantı kurmak kıymetlidir. Masallardan ve oyuncaklardan faydalanılabilir. Çocuklara ‘Burada zelzele olmaz.’ , ‘Bizim başımıza gelmez’ üzere tutamama ihtimaliniz olan kelamlar vermekten kaçının. Bunun yerine, bulunduğunuz yerin sağlam ve inançlı olduğunu, onu tehlikelerden korumak için hazır olduğunuzu anlatabilirsiniz. ‘Korkma’, ‘Ağlama’, ‘Güçlü olmalısın’ üzere teklinler ise yaramaz. Tersine çocuğa kendini makûs hissettirebilir. Bu cümleleri kurmak yerine makûs hissettiği vakit onu dinleyebileceğinizin garantisini vermek daha rahatlatıcı olacaktır. Çocuklar bazen tıpkı soruları tekrar tekrar sorabilirler. Sorularını sabırlı ve dengeli biçimde yanıtlamak gerekir. Travmatik olaylardan etkilenmek beklenen bir durum olduğundan birinci haftalar psikoterapi dayanağına başvurmak icin erkendir. Lakin kişi kendine ziyan veren davranışlar ve riskli haller içindeyse, radikal davranış ve duruş değişiklikleri sergiliyorsa şikayetleri azalmak yerine artıyorsa yönlendirme yapılabilir’’ dedi.