Sarsıntı travması farklı formlarda tüm toplumu tesirler

Arka arda yaşanan iki büyük sarsıntı sonrası yalnızca zelzele bölgesindeki insanların değil herkesin ruhsal manada etkilenebildiğini söyleyen Uzm. Dr. Ecem Çelik, “Beklenmedik anlarda karşılaştığımız afetlerden sonra hayatın belirsizliklerle dolu olduğu, her an başımıza can sıkıcı olayların gelebileceği gerçeği ile yüzleşiriz. Bu da tasa bozukluğu ve anksiyete ile sonuçlanabilir” dedi.

Yüzyılın felaketini olarak tanımlanan tüm Türkiye’yi ve büyüklüğü nedeniyle de dünyayı etkileyen zelzele felaketi yalnızca zelzelesi bölgede teğe bir yaşayanları değil herkesi etkilediği söz eden Psikiyatri Uzmanı Uzm. Dr. Ecem Çelik, “Ülke olarak bir yas süreci içerisindeyiz. Birbiri gerisine gelen acı verici olaylara tanıklık ediyoruz. Bir yandan vefat eden, yaralanan, yakınlarını kaybeden, evsiz kalan insanlarımız için üzülürken; bir yandan da kendimiz ve yakınlarımız için endişeleniyoruz. Hatta birçoğumuz da bu telaşımız için kendimizi hatalı hissediyoruz. Bu doğal bir süreç zira beklenmedik anlarda karşılaştığımız afetlerden sonra hayatın belirsizliklerle dolu olduğu, her an başımıza can sıkıcı olayların gelebileceği gerçeği ile yüzleşiriz. Televizyonda, toplumsal medyada tanıklık ettiğimiz imgeler ile tetiklenen her an bir tehlike ile karşılaşabileceğimiz fikri bir grup korku belirtileri yaşamamıza sebep olabilir” diyerek yaşanan tasa bozuklukları ve anksiyete hakkında bilgilendirmelerde bulundu.

İçinde bulunduğumuz bu tabloda zelzelesi teğe bir yaşamayan ve/veya yakınları, sevdikleri, arkadaşlarından kayıp vermeyen bireylerin bile kendini telaşlı, gergin, kederli ve bunalmış; olağandan daha hudutlu ve karamsar hissedebileceğini belirten Medicana Çamlıca Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Ecem Çelik “Yaşadığınız ya da şahit olduğunuz olaylarla ilgili imajlar sık sık zihninize gelebilir. Bu anılara çarpıntı ve terleme üzere fizikî belirtiler eşlik edebilir. Konsantre olmak yahut karar vermekte zorlanabilirsiniz. Çok yemek yeme ve ahenge ya da uykuya dalmakta zorlanma ile iştah kaybı yaşayabilirsiniz. Etrafınızdaki şahıslarla uyuşmazlıklar, çatışmalar yaşayabilir, toplumsal aktivitelerinizden geri çekilip yalnız kalma gereksinimi hissedebilirsiniz. Gerilime bağlı baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, göğüs ağrısı üzere fizikî belirtiler yaşayabilirsiniz. Her an zelzele olabilir korkusu ile karanlık ortamlardan kaçınabilir, yalnız kalmamayı tercih edebilirsiniz. Bu bahsettiğimiz belirtilerin yaşanması yaygın bir durum olup büyük ölçüde vakitle azalarak kaybolur” dedi.

Kaygı ve anksiyete

Anksiyete bozukluklarının, ruh sıhhati bozuklukları ortasında en yaygın olanı olduğunu belirten Psikiyatri Uzmanı, Uzm. Dr. Ecem Çelik “İnsanların yaklaşık yüzde 20’sini hayatlarının bir noktasında tesirler. Yaşadığımız afetin yanı sıra son yıllarda hepimizin dertli hissetmek için sebepleri oldu. Fakat bazen tasa, gerilime verilen olağan bir reaksiyondan daha fazlası olarak karşımıza çıkabiliyor. Lakin anksiyete bozukluğu olan şahıslar için bu endişe ve telaşlar süreksiz değildir, ortada tehlike oluşturacak bir durum yokken bile korku yaşanır, bu korku uzun sürer ve denetim edilmesi güç bir hal alır. Çoklukla huzursuzluk, gerginlik, tedirginlik hissi, iç kahrı, dikkati toplamada zahmet, uyku bozukluğu, üzere ruhsal belirtiler; baş ağrısı, baş dönmesi, uyuşma ve sersemlik hissi, kulaklarda uğuldama, çınlama, ağız kuruması, çarpıntı, nefes darlığı, midede şişkinlik, bulantı ve kusma, barsak hareketlerinde düzensizlik, sık idrara çıkma üzere çok çeşitli bedensel belirtiler; bayılacakmış üzere hissetme, denetimi yitirme ya da mevt korkusu üzere kanılar eşlik eder. Olağan anksiyete, organizmanın biyolojik bir korunma sistemi olup organizmayı tehdit eden bir olayın varlığında kaçma yahut olay ile savaşmayı sağlamak üzere ortaya çıkar, tehlikeli durumlarda kendimizi müdafaamızı sağlayan davranışlarımızı başlatmamız için gerekli bir histir. Anksiyete bozukluğu olan şahıslar kendilerini endişelendiren durumlardan yahut tecrübelerden kaçınarak bu olumsuz yansılarla baş etmeye çalışırlar. Kaçınma birinci vakitlerde korkuyu azalttığı için faydalı üzere gözükse de, bir mühlet sonra kişinin özgürce yaşamasını, rahatça ilgi kurmasına ket vuran bir duruma dönüşür. Günün büyük bir kısmında kendinizi korkulu hissediyor ve bu tasayı denetim etmekte zorlanıyorsanız, telaşınız toplumsal olmanızı engelliyorsa, iş ya da okul hayatınızdaki başarınızda düşüşe sebep oluyorsa, korku yaşamamak ismine kaçınmalarınız varsa yardım arayışına geçmenizin vakti gelmiştir” biçiminde konuştu.

Ne yapabiliriz

İçerisinden geçtiğimiz güçlü sürecin daha kolay atlatılması için yapılabilecekler hakkında tekliflerde de bulunan Uzm. Dr. Ecem Çelik kelamlarına şöyle devam etti: “Öncelikle yaşadığınız sürecin güç bir devir olduğunu ve duygusal durumunuzdaki değişikliklerin olağan olduğunu bilmek son derece kıymetlidir. Sizi önemseyen, sizi dinleyecek ve durumunuzla empati kuracak insanlardan dayanak isteyebilirsiniz. Toplumsal takviye, felaketten kurtulmanın değerli bir bileşenidir. Bu takviye için aile ve arkadaşlar kıymetli birer kaynak olabilir. Hissettiğiniz hisleri, zihninizden geçen niyetleri aileniz yahut yakın arkadaşlarınızla konuşabilir ya da (paylaşım reaksiyonlarınızda ve hislerinizde yalnız olmadığınızı fark etmenize yardımcı olur) kağıda dökebilirsiniz. Günlük rutin aktivitelerinizin (yemek yeme, ahenge, antrenman gibi) nizamlı olmasına ihtimam göstermek, size güzel geleceğini düşündüğünüz yeni rutinler oluşturmak, mümkün olduğunca toplumsal etkinliklerinize devam etmek zihninizin dertten uzaklaşmasına yardımcı olacaktır. Bu süreçte kıymetli ömür kararları vermekten kaçınmanızı da hatırlatmak isterim. Meslek yahut iş değiştirmek ve başka değerli kararlar kendi başlarına hayli gerilim oluşturan durumlardır ve bir felaketten kurtulurken üstesinden gelmeyi daha da zorlaştırabilir” dedi.

Peki, ne vakit profesyonel yardım almalısınız

Uzm. Dr. Ecem Çelik, profesyonel dayanak almak evresi ile ilgili olarak da “Kendinizi daima zahmetli, telaşlı, üzgün yahut umutsuz, karamsar hissederken buluyorsanız; günlük sorumluluklarınızı ve faaliyetlerinizi zar sıkıntı yerine getirebildiğinizi düşünüyorsanız, geçirdiğiniz sürece karşı inançsızlık, gerilim, tasa ve üzüntü üzere duygusal reaksiyonlarınızla baş etmenizi kolaylaştırmak için ruhsal sıhhat çalışanlarından yardım almanızı öneririm. Öbür yandan anksiyete bozukluğunun belirtilerini azalmak için hastanın özelliklerine ve hastalığın şiddetine nazaran psikoterapiden ya da psikoterapi ile birlikte ilaçlardan faydalanıyoruz. Psikoterapi hastaların tasaları belirlemek ve tasayla başa çıkmak için somut marifet ve teknikler geliştirmek üzere birlikte çalıştığımız ortak bir süreçtir. Terapi ile hastalar, niyetlerinin tasa belirtilerine nasıl katkıda bulunduğunu anlamayı ve bu niyet kalıplarını değiştirmeyi öğrenerek, telaş semptomlarının şiddet ve sıklığını azaltabilirler” tekliflerinde bulundu.