Sarsıntısı beklemeyin! Binanız riskli çıkarsa müteahhide dava yolu açık

Mesken sahiplerinin binaları ve daireleri için zelzele korkusu hasebiyle almayı düşündükleri yapı kontrol raporunda şayet sonuç ‘depreme uygun değil’ olarak çıkarsa, satın aldıkları yüklenici kurumlara ve müteahhitlere karşı tüketici kanunu çerçevesinde ayıplı mal kararından faydalanılarak tazminat davasından konut satış bedelini almaya kadar korunan hakları mevcut.

6 Şubat’ta Kahramanmaraş merkezli Pazarcık ve Elbistan sarsıntıları, 10 kenti tıpkı anda etkiledi. 31 binden fazla insanın vefatına yol açan sarsıntı sonrası yaptıkları binalar yerle bir olan müteahhitlere yönelik soruşturmalar başladı ve şimdiye kadar 163 şüphelinin “sorumluluğu” tespit edildi. Enkaza dönüşen binaların ortasında yeni binaların da olması, beşerler ortasında kendi oturdukları binaların sarsıntıya sağlam olup olmadığı tasasını ortaya çıkardı. Bilhassa beklenen Marmara sarsıntısından en çok etkileneceği düşünülen ve büyük bir kısmında kentsel dönüşümün kural olduğu İstanbul’daki beşerler, meskenlerinin sağlam olup olmadığına dair yapı kontrol firmalarından rapor almayı düşünmeye başladı.

Maddi külfet, kentsel dönüşüm sürecine sıcak bakmamak ve vakit aşımı üzere sebeplerden ötürü devamlı ertelenen yapı kontrol raporları ile ilgili aslında konut sahiplerinin ellerini rahatlatacak birçok hakları mevcut. Mülk sahiplerinin sağlam olduğunu düşünerek aldığı yapıların denetlenmesi durumunda şayet çıkan raporda “depreme sağlam değil” sonucuna varılırsa satın aldıkları yüklenici firma ya da müteahhide tazminat davası açma, konut satış bedelini geri alma ve fiyatsız tamiratını talep etme üzere hakları bulunuyor.

“Yapı şartnameye uygun değilse ‘ayıp hükmünden’ faydalanılır”

Konuyla ilgili olarak konut satışı olmasından ötürü hususun tüketici haklarına girdiğini söz eden İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesinden Prof. Dr. Haluk Nami Nomer, “Söz konusu yapının şartnamelere uygun olmadan yapılması durumu ortaya çıkarsa ‘ayıp hükümlerine’ başvurabiliriz” dedi.

‘Ayıplı eser’de ağır kusur ve hile varsa vakit aşımı yok

“Sözleşmede açıkça bir karar olmasa dahi müteahhit yapı yönetmeliklerine ve teknik şartnamelere nazaran binayı uygun inşa etmek ile yükümlüdür” diyerek kelamlarına devam eden Prof. Dr. Haluk Nami Nomer mülkün ‘sağlam değil’ raporu sonrası ayıp kararından ötürü konut sahiplerinin haklarını şöyle sıraladı:

“Ayıplı bir mal satın alındığı vakit ayıp kararlarına dayanarak çeşitli talepler ileri sürülebilir. Kontrattan dönülebilir, yani artık ‘ben bu konutu istemiyorum paramın iadesini istiyorum’ denilebilir, bedelde indirim istenebilir, fiyatsız tamiri talep etme ve ayrıyeten tazminat hakkı da gizlidir. Tüketici kanunu çerçevesinde ağır kusur ve hile varsa vakit aşımı kararları de uygulanmaz. Kanun açıkça bunu belirtiyor.”

Ev kimden, nasıl satın alınıyorsa vakit aşımı kararı değişebiliyor

Ev sahiplerinin satın alma biçimlerine nazaran bu haklarını kime karşı talep edebildiği ile ilgili bilgilendirmelerine Prof. Dr. Nomer şu biçimde devam etti:

“Bu haklarımızı bize satan şahsa karşı ileri sürebiliriz. Yükleniciden de direkt satın almış olabiliriz. Yüklenici demek binayı inşa eden kişidir. Şayet direkt o yükleniciden aldıysak bu satın alma, tüketici sürecidir ve tüketici kanununa tabidir. Münasebetiyle bunun vakit aşımı da tüketici kanunu kararlarına nazaran belirlenecektir ve ağır kusur ve hile durumunda vakit aşımı yoktur. Direkt yükleniciden satın almamışsak, öteki birinden satın almışsak o vakit bu süreç tüketici süreci değildir ve tüketici kanunu uygulanmaz. Onun yerine Türk borçlar kanunu kararları uygulanacaktır. Vakit aşımı da borçlar kanunu kararlarına tabi olacaktır ki orda da satıcının ağır kusuru varsa vakit aşımı teslimden itibaren 20 yıldır. Şayet direkt satın almadıysak kat karşılığı inşaat mukavelesi ile yani arsa sahibi biziz ve müteahhit inşa etti bize de kaç tane ise bağımsız kısım yani daire verdi diyelim. Yargıtay bu tıp süreçleri tüketici süreci olarak kabul etmiyor. Münasebetiyle tüketici kanunu uygulanmaz. Evet, haklarımız yeniden var ama tüketici kanunundaki vakit aşımı kararları burada uygulanmaz. Yani ayıp, ağır kusur ya da hile ile gizlenmişse vakit aşımı kararları uygulanmaz hususu uygulanmaz. Vakit aşımı ayıplı yapıtın niteliğine bakılmaksızın teslimden başlayarak 20 yılın geçmesi ile vakit aşımına uğrar.”