Taban değil, ihmaller yıkıyor

İzmir İktisat Üniversitesi (İEÜ) İnşaat Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Celalettin Kozanoğlu, Kahramanmaraş merkezli zelzelelerde enkaza dönen çok sayıda binanın proje, gereç ve uygulama yanılgıları nedeniyle yıkıldığını söyledi. Prof. Dr. Kozanoğlu, “Maalesef bilinçlenmiyoruz, berbat alışkanlıklarımızdan vazgeçmiyoruz. Duvarı yıkıp cam takarsan, estetik görünsün diye binaya müsaadesiz eklemeler yaparsan, maliyet düşsün diye gerekli malzemeyi kullanmazsan, bina yeni de olsa sarsıntıya dayanmaz. Binanın yaşı değil, nasıl yapıldığı kıymetli; ayrıyeten tabanın berbat olması, yıkıma mazeret olamaz” dedi.

Merkez üssü Kahramanmaraş olan ve 10 kentimizde büyük yıkıma yol açan 7.7 ve 7.6 büyüklüğünde iki zelzele, binlerce kişinin hayatını yitirmesine yol açtı. Türkiye’yi yasa boğan zelzele felaketinde yeni binaların dahi çökmesi, bilhassa inşaat basamağında yapılan kusurları ve yapı güvenliği konusunu tekrar gündeme getirdi.

İzmir İktisat Üniversitesi (İEÜ) İnşaat Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Celalettin Kozanoğlu, yıkılan binalarla ilgili dikkat cazibeli değerlendirmeler yaparak, şöyle konuştu:

“Deprem, maalesef acı yüzünü yeniden gösterdi. Kaybettiğimiz binlerce vatandaşın acısı yüreğimizde. Sarsıntı; bina imalinde yaptığımız yanlışları, ihmalleri maalesef affetmedi. Öncelikle şunu belirtmek isterim ki; tabana nazaran proje hazırlayıp hakikat bir biçimde uygularsanız, binanız sarsıntıya dayanır. Tabanın makûs olması, binanın yıkılışına mazeret olamaz. Günümüzde 15 katlı gemi yapıyoruz ve suyun üstüne koyuyoruz; zira suyu çok uygun biliyoruz. Binanın yapılışında 3 kilit nokta var. Bunlar; hakikat proje, yanlışsız gereç, yanlışsız personellik. Bunlardan biri bile aksarsa, bina sarsıntıda hasar alabiliyor. Maalesef berbat alışkanlıklarımız da mevcut. ‘Duvar taşıyıcı değil’ diyerek taban katları dükkan, market yapıyoruz. Duvarı kırıp cam takıyoruz. Bu durum binanın sistematiğini bozar, sarsıntı anındaki dayanım gücünü azaltır. Binada yumuşak kat dediğimiz duruma yol açar. Yıkılan binalara bakınca bu noktada birçok ihmali görüyoruz.”

‘Yeni bina kolay kolay yıkılmaz’ algısının da bu sarsıntıda çöktüğünü belirten Prof. Dr. Kozanoğlu, “Halk ortasında hakikat bilinen birinci yanlış, düşük katlı binanın daha inançlı olduğu görüşü. Yok bu türlü bir şey. Bu türlü bir genelleme yapmamız mümkün değil. Zelzele o denli bir frekansta gelir ki, yüksek katlı binaların hepsi ayakta kalırken düşük katlı binalar yıkılır. Bir öteki yanılgı ise 20-25 yılı aşkın her binanın riskli olduğu görüşü. Bu da mutlaka yanlışsız değil. Bırakın 30 yılı, 100 sene dahi betonarme bina için çok eski değil. Şayet üretim sırasında gerçek beton bakımı yaparsanız, binayı da zati gerçek yer etüdü ve kaliteli materyal ile inşa ederseniz, 100 yıllık bina dahi risk teşkil etmez. Bu sarsıntıda de eski olan birçok binanın ayakta durduğunu gördük. Projeyi tam olarak uygulamazsanız, betonu yanlışsız dökmezseniz, bina genç de olsa sizi kurtarmıyor. Gördüğüm o ki binalardaki bitişik nizam yanlışları da yıkımlara neden oluyor. Artık ezberleri bırakıp gerçeğe odaklanmalıyız” diye konuştu.

Prof. Dr. Kozanoğlu, şöyle devam etti:

“Depremin oluşturacağı hasarları önlemek bizim elimizde. Bina üretimi önemli, hayati bir iştir. Dünyanın en uygun sarsıntı yönetmeliklerinden birine sahibiz; fakat uygulamada yanılgılar yapılabiliyor. Artık bina üretimini önemsemeliyiz, yaptığımız yanlışlar canlarımızı yitirmemize neden oluyor. Bina güvenliği, can güvenliği demektir. Halkımızdaki şuur seviyesini artırmalıyız; eğitimler vermeli, durumun ehemmiyetini aktarmalıyız. ‘Kolonla oynayan, canıyla oynar’ diye söyleye söyleye lisanımızda tüy bitti. Hala binalarda kolonların kesildiğini duyuyoruz. Artık bunlara son vermeliyiz.”