Tazir Cezası Nedir?

İslam hukuku kategorilerinden biri olarak merak edilen tacir cezası nedir sorusunun yanıtı suç hakkında ayet ve hadis olmayan, hüküm verilmesinde takdirin ceza verende olduğu cezalar olmaktadır.

İslam hukukuna göre suçların karşılığı verilecek olan cezanın dengeli olması gerekir. Burada amaç adaletin yanı sıra ceza değil zaruriyettir. Böylelikle suçlara karşı verilecek cezalar zaruret ölçüleri dikkate alınarak belirlenmiştir. Burada suç ile kötülük suçun karşılığı ile ceza ise ona denk gelen bir kötülük hükmüdür.

İslam hukukunda üç farklı ceza ve suç kategorisi yer almaktadır. Bunlar;

• Birinci Kısım Suçlar ( Bir kimseyi öldürme)
• İkinci Kısım Suçlar ( Allah’a karşı işlenen suçlar)
• Üçüncü Kısım Suçlar ( Kur’an’da yer almayan hakim tarafından verilen cezalar)

Nitelendirilmektedir. Tazir cezası nedir sorusunun yanıtı da üçüncü kısım suçlar kategorisinde değerlendirilebilir.

Had cezası Kur’an’da yazılıdır ve cezası da belirtilmiştir. Zina had cezası kapsamında yer almaktadır. Böylelikle evli ve erkek kadınlar için taşla öldürme söz konusu olur. Ancak bekar kadın ve erkek ile yapılması halinde yüz sopa ile cezalandırılmaktadır. Zina suçunda özellikle şikayet aranır. Bu şikayeti yapan kişi ceza uygulanırken infazında hazır olması gerekmektedir. Bunun yanında şikayet ile söz konusu suçun işlendiğinin ispatı gerekir. İspat için ise en az 4 erkek şahit bulunması gerekmektedir. Kadınların şahitliği bu aşamada kabul görmemektedir. Tazir cezası ise Kur’anda ve sünnetlerde belirtilmeyen, kanun korucular tarafından cezası belirlenen suçlardır. Bu suçlar içerisinde devletin belirlediği fiyatlar üzerinde satış yapmak örnek olarak gösterilebilir.

Tazir Cezası Nedir?

Tazir Cezası Nedir? Hükmünü Kim Verir?

İşlenen suçun ayet ve hadisler ile Kur’an’da yer almaması Tazir cezasıdır. Burada ceza takdiri tamamen hakimde bırakılmıştır. Bu aşamada cezayı veren kimse hükümdar, hakim ya da kadın olabilmektedir. Toplum içerisinde işlenen suçlar için bu ceza verilebilir. Cezanın verilmesinde ise kanunda karşılığı verilmemiş olmakla birlikte kişilere ve kamuya karşı işlenen suçlar için verilen cezalar olmaktadır. İslam’a göre devlete karşı işlenen bir suç bulunuyorsa burada ceza taziren olabilir. Bu aşamada işlenen suçlar Kur’an’da yer almamaktadır. Bu sebeple İslam Kaynaklarına göre cezaların verilmesi mümkün değildir.

İslam Hukukunun temel taşı Kur’an ve sünnetler olmaktadır. İslam hukukçuları Kur’an’da geçen ve sünnet olarak belirtilen hususlar dışında suçlar ile gündelik hayatın uygulanmasında hukuki yorumları kendi bünyelerinde geliştirmiş ve o zamanki duruma göre çözmeye çalışmışlardır. Zira bu hususta başarılı olduklarından bahsetmek mümkündür. Tazir cezası nedir hükmünde ise ceza miktarı islam hukukçularına göre farklı yorumlara sebep olmaktadır.

İslam Hukukunda cezaların belirlenmesinde Kur’an, Sünnet ve İslam Hukukçularının içtihatları yer almaktadır. Ana kaynak olarak İslam’da Kur’an ve Sünnet beş temel değeri ön plana almaktadır. Bunlar;

• Din
• Akıl
• Can
• Irz
• Malın korunması

Olarak insanların yaşamının denge içerisine alınması hedeflenmiştir.

Taziren Cezalandırılan Fiiller

Sözlük anlamı ıslah olan tazir, suçluyu terbiye etme anlamına gelmektedir. Bunun yanında suçluyu reddetmek, çevirmek, mutlak ile ıslah etmek anlamları da bulunmaktadır. Yazılı olarak kesin ceza tespit edilmemiş olan fiillerden bahsetmek mümkündü. Bunların yerine getirilen cezalardan bahsetmek doğru olur.

Tazir Cezası Nedir?

İslam hukuku Kur’an ve Sünnet olan kuralların yanında İslam hukukçularını ortaya koymuş olduğu içtihatler ile toplum düzeni sağlanmaya çalışılmıştır. Ahlaki esasların korunması gerekir. Bunun yanında hukuk düzeni ile ihlallerin önlenmesi amaçlı olarak çalışmalar yapılmıştır. Bu hususların ortaya koyulmasında gerekli olan cezai tedbirler, müeyyideler sürekli geliştirilmiştir. Had suçu Kur’anda açıkça belirtilmiştir. Bu suçun dışında kalan suçlar ve cezalar ise ne derecede suç sayıldığı, hangi cezaları gerektirdiği İslam’a dalı olarak belirlenmektedir. Öyle ki ceza olarak hapis, sürgün, tehdit, nasihat, mali ceza söz konusu olabilmektedir. Hatta ölüm cezaları verilebileceği kabul edilmektedir. Özelikle toplumun ve devletin huzur ve refahını bozan kişiler, ekmek ile et gibi satılan ürünlerde devlet tarafından konulan fiyatın üzerinde satılması, yiyeceklerde tağşis edilmesi, malın değerinden çok daha fazlasına satılması tazir cezasını gerektirmektedir.

Tazir cezasında takdir hakimdedir. Öyle ki hakime büyük takdir hakkı tanınmaktadır. Burada yetkili ceza verici istediği takdirde suçluya öğüt verebilir. Onu azarlayabilir. Hapse ve sürgüne yollayabilir. Sopa attırır ve yüzünü karaladıktan sonra teşhir ettirebilir. Özellikle tazir cezası nedir sorusunun yanıtı ile tazir suçunun cezası günümüzün yasama organındadır.  Tazir cezasında sözlü ihtar, tevbe, hapis cezası had cezası miktarına ulaşmaması gerekir. Bununla birlikte devlete zararlı olduğu kanısına varılan kişiler için İslam devleti hükümdarlarına ölüm hak olarak verilmiştir. Buna da siyasi olarak katl denilmektedir.

İslam Hukukunda Ceza Neden Verilmektedir?

İslam’da cezalandırmanın temel nedeni suçun yayılmasını önlemektir. Aynı zamanda vicdanen yapıyı korumak, özel olarak suçları önlemek ele alınırken en önemli hususlardan biri de terbiye ile ıslah olmaktadır. Devlet olarak ceza vermek İslam dininde haktır. Kişisel düşmanlıklar, eşitsizlik, kısaslar, diyet ve hadlerin uygulanmasında kanunlar önemlidir ve bu aşamada genel ve adli esaslar ön plana çıkar.

Kanunen İslam Hukukunda suçlar;

• Hayata
• Kişisel bedene
• Şahsiyete
• Mal varlığına
• Şahsın temel hak ve hürriyetine

Olarak ayrılmaktadır. Bu suçlar ile merak edilen husus ise tazir cezası nedir olmaktadır. Bu sebeple suçun işlenmesi ile karşılığı dengesi önemli olur. Suçun karşılığına asli ceza denilmektedir. Eğer karşılığı tam anlamıyla yoksa bu aşamada ona bedel olarak ek cezalar gündeme alınır. Hatta bu durum üçlü ayrıma tabi tutulmaktadır. Bunlar;

Tazir Cezası Nedir?

• Allah, toplum hakkına verilen cezalar
• Şahsi haklara verilen cezalar
• İlk iki maddenin ikisinin de olduğu cezalar

Olarak gösterilebilir. Suçun karşılığı olan verilecek cezada ise kanunu koyan ya da şeriatı koyan kişinin belirlediği cezalar olmaktadır. Bu cezalar ise İslam hukukunda Hadd, kısas, tazir ve diyet olarak geçmektedir.

Kişiler yönelik olarak işlenen suçlara karşı cezalar İslam hukukunda kısas ve diyet olarak geçmektedir. Zira bu suç ve cezalar doğrudan kişilere ilgilendirmektedir. Böylelikle cezalar kısas ve diyet olarak incelenmesi gerekir.

Kısas Cezası Nedir?

Direk olarak cinayet ve adam öldürme olarak işlenen suçlara karşı cezalardır. Burada ilenen suç kişinin öldürülmesi başta olmak üzere yaralama ve herhangi bir uzvunun yok edilmesi olarak ele alınabilir. Bu anlamda cezası aynı olur. Kısas cezası bu aşamada cana ve uzva olarak iki farklı kategoride incelenebilmektedir. Bu cezanın uygulanmasında ise suçun bilerek işlenmesidir. Kasten bir cana kastetmek suçtur. Bu suçun işlenmesi ile cezanın verilmesinde ise suçlunun ergin olması ve mümeyyiz olması gerekir. Bununla birlikte öldürülen kişinin şeriat kanunlarına göre korunuyor olması da önemli olmaktadır. Öldüren kişinin kölesi olması halinde bu ceza daha farklı değerlendirmeye alınmaktadır.

Bilerek, kasten adam öldürme suçunun cezası kısastır. İslam hukukçuları İslam dini temellerine dayalı olarak adam öldürme suçunda ölçütler ortaya koymuştur. Burada cana kast ederken suç aleti olarak kesici, delici ve parçalayıcı aletler önem kazanır. Kullanılan bıçak, kılıç, mızrak, ok, keskin taş ve diğer araçlar silah olarak görülmektedir. Aynı şekilde kişiyi yakarak öldürmek kasten cinayet işlemeye girmektedir. Ancak kava ile dayak atarak öldürülmesi kasıt benzeri adam öldürmeye girmesine rağmen ek cezalar gündeme gelebilmektedir.

Kısas cezasının karşılığı adam öldürme ve bazı uzuvların yok edilmesidir. Bu cezanın verilmesinde suçlunun bilerek kişiyi öldürmesi gerekir. Aksi takdirde bilmeden, yanlışlıkla ve kazayla birinin öldürülmesinde kısas cezaları uygulanmaz. Uzuv kayıplarında da aynıdır. Burada bilerek uzuv kaybına neden olan için kısas uygulanırken kazara olanlarda farklı değerlendirmeler söz konusu edilir.

Ölen kişinin yani mağdurun velisi cezanın verilmesinde etkili olmaktadır. Bu hakka sahip olan veliyi kısas, veliyi katl ve veliyyi cinayet isterse yada barış olması halinde kısas cezası ortadan kalkmaktadır. Mağdur velisi isterse kısas ve diyet cezasından vazgeçebilir. Af olması halinde ceza verici suçluya tazir cezası verebilmektedir. Tazir cezası nedir ile ceza miktarı veren yetkili makama göre değişiklik göstermektedir. Kısas cezasının verilmesi öldürülen kişinin velisinin hakkı olmaktadır. Bu durumda hükümdar, devlet başkanı ya da hakim af yetkisinde değildir. Bunun yanında İslam hukuku intikamı da yasaklamıştır. Suçu işleyen mahkumdan başkası idam cezası ile öldürülemez. Öldürülen kişinin ölüm nedeni nasıl olursa olsun kısas cezasının karşılığı suçlunun keslin aletlerle boynunun kesilmesi yönüyle infaz edilmesidir.

Tazir Cezası Nedir?

Diyet Cezası Nedir?

Ölüm suçu işlenmesinin ardından ölüm ile mağdur edilen kişinin velisi ile sulh yapılabilir. Barış yapılması halinde kısas cezası ortadan kalkmaktadır. Burada mağdurun velisi kısası istemediği takdirde diyet isteyebilmektedir. Diyet ise mal ya da para talep edilmesidir. Suçlu mağdurun velisine para vererek diyet cezasını yerine getirir. Diyetin oluşması için özellikle kısas cezasını affı ile mağdur yakınının onayı gerekmektedir. Kısas suçu yanlışlıkla ya da kazayla olabilmektedir. Özellikle kaza ile bir kişinin öldürülmesi ya da uzvunun kaybedilmesi diyet ile gerçekleşebilir.

Diyet cezası kısasa bağlı olarak yapılan işlenen suçların yanlışlıkla olması halinde, mağdurun yakınının affetmesi ve barış sağlanması halinde, kanun koyucular tarafından belirlenen miktarlarda para verilen cezalar olmaktadır. Burada ödenen tazminata erş denilmektedir. Erşin ödenmesinde ise köle olması halinde ceza miktarı düşer. Kölenin bir uzvunu kaybetmesi halinde 100 kuruş ceza verilmesiyle birlikte ölüm diyeti olarak yüzde 10 ödemesi yapılabilir. Bu durumda ceza miktarı 10 kuruş olacaktır. Tazir cezası nedir merakında olanlar çok geniş çerçeveden konuyu ele alması gerekir. Bu suçlarda diyet ile cezai müeyyide bulunmaktadır.

Diyet cezasının karşılığı altın, gümüş ve deve gibi mallarla yapılabilmektedir. İslamiyet öncesi adam öldürme cezasının karşılığı 100 dişi deve olarak verilmiştir. Bu miktar Hz Muhammed tarafından kabul görmüştür. Adam öldürme cezasının karşılığı bazı hadislerde 1000 Dinar altın, 12 bin dirhem gümüş, 2 bin koyun, 200 elbise ve 200 sığır olarak geçmektedir. Öldürme bu dönemde yanlışlıkla dahi olsa diyet olarak verilecek cezanın miktarını etkilememektedir.

Diyet cezasının ödenmesinde erkek ve kadın eşit değildir. Kadın ödeyecekse erkeğin yarısı kadar olmaktadır. Hatta taksitle ödeme söz konusu edilir. Üç yılda üç taksitle diyet cezasını ödeme olanağı döneminde verilmiştir. Burada İslam hukukuna göre verilen cezalar şahsi olmaktadır. Şahsi olmadığına gösteren kurumsal olarak akile ve kaseme müesseseleri gösterilmektedir.

Akile ve Kaseme

Akile müessesesi kasıt olmadan adam öldürme ve yaralama olması halinde diyet ödemeyi kabul eden şahıslar topluluğudur. Tazir cezası nedir başlığının içerisinde cezayı ödeyen kesim olarak akıle topluluğu gösterilebilir. Akile ile diyetin ödenmesinde ise suçlunun bakıma muhtaç olduğu dikkate alınmaktadır. Kaseme suçu ise öldürülen kişinin failinin bulunamaması halinde bazı şartlar ile diyet ödeme mecbur olunmasıdır. Öldürülen kişinin bir yerleşim alanı içerisinde bulunması önemlidir. İki yerleşim alanı arasında ceset bulunması halinde cesedin en yakın olduğu yerleşim yeri cinayetten sorumludur. Bu sayede diyet ödemeye o yerleşim bölgesi mahkum edilir. Buna da kaseme denilmektedir.

Tazir Cezası Nedir?

Diyet bir cezadan daha çok tazminat olarak görülebilir. Birçok dönemde kan parası olarak tanımlanan diyet mağdur edilenin affı ile suçu işleyen tarafından verilir. Ancak kurumsal olarak Akıle ve kaseme müesseseleri de bu tazminatın ödenmesini yapabilmektedir.

Had cezaları Kur’an’da belirtilmektedir. Bu sebeple değişmez cezalar olmaktadır. Bu suçun başlıca nedeni Allah’a karşı işlenmesidir. Bu sebeple değiştirilmesi mümkün değildir. Hırsızlık, zina, şarap ve alkollü içkiler Allah’ın hakkına karşı işlenen suçlar olmaktadır. Bununla birlikte yol kesme, eşkıyalık yapma, İslam dinini terk eyleme bu suçlar kapsamına girmektedir. Bu suçların tamamı Kur’anda belirtilmiştir. Bu sebeple nedensiz olarak kovuşturulmaktadır. Had cezası ağır yaptırımları olan suçlardır. Bu sebeple ispatı şarttır. Özellikle zina üzerinden değerlendirmeye alınırsa zina suçtur. Bu suçun işlendiğine dair dört erkek şahit olması gerekir. Öyle ki en küçük bir şüphe dahi bu cezanın ortadan kalmasına neden olmaktadır.

Zina ile birlikte hırsızlık suçlarından yargılama için şikayet aranmaktadır. Şikayet olmadığı takdirde bir cezalandırma söz konusu olamaz. Zira infazın gerçekleştiği esnada şikayet edenin de hazır olması esastır. Had cezasında uygulanan suçlar şu şekilde listelenebilir;

• Zina Suçu ve Sopa Cezaları
• Zina iftirası suçu ve cezası
• Şarap İçme Suçu ve Cezası
• Hırsızlık suçu ve cezası
• Yol kesme Suçu
• İslam Dinini Terk Suçu
• Devlete karşı işlenen suçlar

Tazir Cezasını Gerektiren Fiiller

İslam dini ile hukuku Kur’an ve sünnete dayalı olarak olması nedeniyle kesin ceza tespit edilmiş fiillere sahiptir. Bunun yanında tespit edilemeyen fiillerden bahsetmek mümkündür. Kur’an’da bazı suçlar ve cezaları için sınırlı ölçüde cezai müeyyide sunmaktadır. Bunun nedeni ise dinin ve ahlakın korunmasıdır. Hukuk düzeni, disiplin ve ihlallerin önlenmesi için gereken ceza tedbirlerin geliştirilmesi, uygulanması, Müslüman toplulukların kendi içerisindeki görev ve yetkilere bırakılmıştır. Had suçu dışındaki tüm suçlar ile hangi ceza ile cezalandırılacağı İslamın genel ilkeleri ile belirlenmektedir. İslam hukukçularına göre işlenen suçlar için hapis, kınama, sürgün, nasihat, mali ceza, tazmin gibi cezalar verilmesini ortaya koymuştur. Hatta suçlar ile ölüm cezası söz konusu olmaktadır. Bu sebeple araştırmalarda tazir cezası nedir sorusuna yanıtlar aranmaktadır. Burada hangi suç için ne kadar ceza verileceği, ölüm cezasının uygulanıp uygulanmayacağı yönünde farklı görüşler ortaya konulmuştur. Memleketin ve toplumun refahı ve huzurunu bozan hususlar tazir cezasını gerektirmektedir.

Tazir cezasını gerektiren fiillere örnek vermek gerekirse satılan ürünlerin devlet tarafından verilen fiyatların üzerinde satılması, vurgunculuk yapılması, malı değerinden fazla fiyatla satılması gibi hususlar belirtilebilir.

Tazir cezasının verilmesinde takdir yetkisi hakimdedir. Öyle ki hakim isterse suçluyu sadece öğüt vererek azat edebilir. İsterse ona kızar. Hapse attırabilir. Sürgüne gönderebilir. Toplum içerisinde yüzü karalı olarak teşhir edebilir. Sopa cezası ile cezalandırabilir. Para cezası ile saçının traş edilmesi cezalardan bir diğerleridir.

İslam Hukuku Prensipleri

İslam hukukunda kanunilik aranılan şartlardandır. Zira kanun olmadan suç ve ceza olamaz. Hukukun genel prensipleri içerisinde yer alan kanun açıkça suç sayılan unsurlar ile ceza verilebilir. Burada kanunda suç belirlenmemişse, belirtilmemişse ceza verilmesi mümkün değildir. Suç gerçek yaşamda ve ahrette karşılık bulmaktadır. Bu sebeple herkesin yaptığı suç kendisine tesir etmektedir.  Burada anlatılmak istenen babanın oğlundan dolayı ceza görmediği gibi ağlanın da babasından dolayı ceza görmemesidir. Suç şahsidir ve suçu işleyen kişinin sorumluluğundadır. Cezası da o kişinin çekeceği bir yaptırım olmaktadır.

İslam hukuku ile ceza geneldir. Bu aşamada şahıslar ile kanun dışı eşitlik ilkesi mevcuttur. Bu sayede hiçbir kimse, zümre ya da şahısa dokunulmazlık ile ayrıcalıklar tanınamaz. Esas olan eşitliktir. Bu sebeple renk, ırk farkı gözetilmeksizin dünyadaki tüm insanlar hukuken eşit olmaktadır. Böylelikle tazir cezası nedir sorusuna İslam hukukun eşitliğinden ve prensipleri ile yanıtlar vermek doğru olacaktır.

İslama göre suç ve verilecek ceza arasında bir denge olması gerekir. İşlenen suça çok ağır cezalar verilmesi mümkün değildir. Böylelikle ağır suçlar için hafif cezalarda verilemez. Makul bir denge ile cezalar verilmesi amaç edinilmiştir. Burada ceza zaruriyeti doğurmaktadır. Kötülük karşılığı kötü ceza söz konusu olur.

İslam’ın en önemli esası adalet ile hakkaniyet olmaktadır. Adalet herkese gereken en önemli husus olurken doğru olmak, hakka göre hüküm vermek en önemli hususlardan biri olur. Düzen ve denge en önemli husustur. Bunun yanında eşitlik, gerçeğe uygun hareket etmek, tarafsızlık ve dürüstlük ele alınan en önemli aşamalar olur. Zira Allah’ın adaleti iyiliği emretmektedir. Verilen cezaların hepsi adalet prensine göre uygulanır. Burada söz konusu hakkı hak sahibinin kendisine vermek gerekmektedir. Haksızlık yapılması ise bir nevi zulüm olmaktadır. Kur’an’a göre ise haksızlık en büyük günahtır. Zira adalet kelimesi 20 yerde geçerken zulüm kelimesi Kur’an’da tam 299 yerde geçmektedir.

Tazir Cezası Nedir Örnekleri Neler?

İslam dinine bağlı olarak tazir cezası nedir sorusuna yanıtlar örneklerle verilebilir. Genel olarak Müslümanlar Kuran-ı Kerim ayetlerinde belirtilen hususlara uyması gerekir. Burada Allah’ın emirlerinin mutlak suretle yerine getirilmesi esas alınmaktadır. Şeriat ile yönetilen ülkelerde daha çok karşımıza çıkacak olan tazir cezası nedir sorusuna yanıtı en doğru olarak örneklerle bulabiliriz. Tazir cezasına neden olan suçlar mazereti olmadan oruç tutmak, keyfiyetle namaz ibadetini yerine getirmemek, faizin günah olduğunu bile bile faiz alıp vermek başlıca gösterilebilir.

Tazir cezasının alınmasında bir diğer husus ise devlete karşı yapılan işlenen suçlar olmaktadır. Toplumun huzur ve refahını bozan kişiler ile devlete kartı işlenen suçlarda ceza yetki kanun koyucuya aittir. Böylelikle hakime büyük yetkiler verilmektedir. Suç miktarına göre hakim ceza miktarını artırabilir ya da azaltma yoluna gidebilir. Burada hakim kişiyi suçsuz görerek sözlü uyarı ile serbest bırakabilir. Ya da azarlayabilir.