Yaş Aralıklarına Göre Çocuklarda Beslenme ve Programı
0 – 6 Ay Dönemi Beslenme
0-6 aylık dönem yenidoğan dönemi olduğu için anne sütünün yettiği durumlarda mutlaka anne sütü verilmesi gerekmektedir. Doğumdan en kısa sürede mümkün olduğunca bebeğin anne memesiyle buluşturulmasının önemi, süt üretiminin artışı açısından oldukça verimli olduğu da araştırmalarca ortaya konulmuştur.(Hem sezaryen hem de normal doğum için geçerlidir.) Bebeğin beslenmesi bu dönemde, annenin doğumdan sonra başlayan bu emzirme sürecinde mümkün olduğunca en sağlıklı şekilde beslenmesi, sütüyle bebeğine yeterince yararlı besinler gönderebilmesi en güvenli anahtar olacaktır.
Yazarın Diğer Yazılarını Okumak İçin: Gamze Kara
Bu bahsettiğimiz 0-6 aylık döneme 180 günün tamamlanması ve ek gıdaya geçilmesi gereken süre deniliyor. Anne sütünün yokluğunda da mutlaka sadece formül mama verilmesi gerektiğini unutmayalım. Çünkü anne sütüne en yakın besin, piyasadaki satışa sunulan ve içeriği ona göre oluşturulan formül sütlerdir. Ne erken başlayacağınız ek gıda süreci ne de inek sütü türevleri bu süreçte anne sütüne en yakın olan besinin yerini tutmayacaktır. 6. aydan sonra da bebeğinizde eğer herhangi bir rahatsızlık yoksa mutlaka ek gıda sürecine zamanında geçmeniz gerektiği, geç kalınması durumlarında da sıkıntıların doğacağını unutmamak gerekir. Lütfen öncelikli rehberiniz danıştığınız doktorunuz olsun. İnternetteki ya da sosyal medyadaki bilgilerle bebeğinizi besleme sürecine yön vermeyiniz. Bu durumların çok tehlikeli olduğunu aklınızdan çıkarmayınız. Fazlaca bilgi kirliliğinin dolaştığı çağımızda en doğru adresiniz öncelikle doktorunuz olsun.
Doktorlar kimi bebeklerde anne sütünün yokluğunda 4. ayda ya da 5. ayda erken ek gıda sürecine başlayabiliyorlar, bebeğin durumuna göre yani gelişim sürecini göz önüne alarak. Lütfen dediğim gibi önceliğiniz mutlaka hekiminiz olsun. Memnun olmadığınızı düşündüğünüz zamanlarda da konuşarak ve danışarak doktorunuzu en kısa sürede değiştirerek yine faklı bir hekimle ilerleyebileceğinizi unutmayınız.
İlgili Diğer Yazılar: Anne Bebek Çocuk
0-6 ay döneminde anne sütünüz yettiği sürece bebeğinize başka hiçbir ek gıda vermenize gerek yoktur. Bunu yine belirleyecek olan bebeğinizin kilo ölçümüne göre doktorunuz olacaktır. Gelişim süreci normalse çünkü bebekler doğdukları kiloya göre değerlendirilirler, yani her bebeğin kilo durumu farklılık gösterir. Örneğin bebeklerin doğduktan sonraki dönemde kaybettikleri belirli aralıktaki kilolar normal görülür belli bir zaman sürecine göre. Bu internetten az ya da çok bu şekilde edinebileceğiniz bir bilgidir, fakat başvuracağınız bir kaynak değil.. Bebeğinizin gelişimi doğum kilosuna göre normalse 6 ay boyunca kesinlikle anne sütü verilmesi gerekmektedir. Amerikan Pediatri Akademisi ve Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı’da bu durumu bu şekilde desteklemektedir. Bebekler ve çocuklar söz konusu olduğunda başvuracağınız kaynaklar resmî kurumlar olsun lütfen.
Emzirme dönemlerinde ise 3 ya da 4. aya doğru bebeklerde meme reddi görülebiliyor fakat bunun geçici bir durum olduğunu unutmayınız ve gerekli gördüğünüz her durum için konunun uzmanına ya da danışanına başvurabileceğiniz bilgisini de hatırlayınız. Gerekli görülen zamanlarda destek almak çok önemlidir. Bebeğiniz herhangi bir gıdayı hayatı boyunca yiyebilecektir fakat anne sütünü ömrü boyunca sadece belli bir dönem için alabilecektir.(Tercihen minimum 2 yaş ve sonrası) Ömür boyunca çok kıymetli olan bu besini, anne sütünü ona verebilmek için lütfen elinizden gelenin fazlasını yapmaya çalışın. Danışarak, destek alarak sabırla.. Yılmadan, bıkmadan bebekleriniz için bu sürecin önemini göz önüne alarak.. Tabiki burada niyetimiz sağlık sorunlarından dolayı bebeğini çok az ya da hiç emzirememiş olan annelerin kendini kötü hissetmesi değil kesinlikle. Sadece anlatmak istediğim dişinizi sıkıp 2-3 yıl elinizden ne geliyorsa fazlasını yapabilmek onlar için ki, emziremeyen anneler için de piyasada çok değerli formül sütlerinin olduğunu unutmayalım ve bu çağda bebeklerimiz için en iyi şekilde üretilmiş olan bu gıdaların varlığını bilerek ve güvenerek gönül rahatlığıyla onları besleyebilelim. Her zaman karın doğurmak mühim değil mesele. Mesele bebeklerimizin karınlarıyla birlikte ruhlarını da doyurabilmek her zaman, unutmayalım. Güvenli bağlanma dediğimiz kavram hem anne sütüyle(en önemlisi emzirmekle ya da enjektör, biberon, kaşık, bardak vs. kullanımıyla) hem de formül sütle yani biberon desteğiyle de olsa kucağınızda bebeğinizle göz göze gelmenizle, kollarınızda onlara vereceğiniz şefkat ve sevgiyle mümkün olacaktır.
Son olarak bu dönemdeki beslenme sürecini su alımıyla tamamlamak istiyorum. Bebeğinize verdiğiniz anne sütünün %90 dan fazlası su olduğu için ekstra su vermenize gerek yoktur. Formül mamayı da aynı şekilde suyla yaptığınız için gerek görülmemektedir. Zaten 0-6 aylık dönemde mideleri o kadar küçük ki bunu bir de su vererek doldurmanıza gerek yoktur. Çünkü anne sütü alarak bu hacmi doldurması en sağlıklısı olacaktır. Eğer yazın çok sıcak bir yer de yaşıyorsanız ya da bebeğiniz belli bir süre çok sıcak havaya maruz kaldıysa bu zamanlarda çay kaşığının ucuyla 1-2 damla ağzını ıslatacak şekilde su verebilirsiniz. Diğer durumlarda da dediğim gibi su verilmesine pek gerek yoktur. Yine de bulunduğunuz bölgeye göre rehberiniz öncelikle doktorunuz olsun.
6 Ay -1 Yaş Arası Dönemi Beslenme
6. aydan sonra yani 180 gün anne sütü alımı tamamlandıktan sonra, tabiki farklı durumlardan da sonra(hekim kontrolünde erken ek gıdaya geçilebilmesi gibi) artık bebeğinizle ilgili bir sağlık probleminiz yoksa ek gıda sürecine başlayabilirsiniz. Bu ek gıda sürecine aslında tadım süreci de diyebiliriz. Amaç burada bebeğin karnını ek gıdayla doldurmak yani onu doyurmak değildir, besinlerden azar azar tattırmak ve besinlerle bebeğinizi tanıştırmaktır. Oturup büyük insan gibi hemen bu süreçte yemesini beklemek çok yanlış bir beklenti içerisine girmek olacaktır. Çünkü 1 yaşına kadar hala daha ana besin anne sütü olmalıdır. Ek gıda adından da anlaşılacağı üzere anne sütüne ek olmalıdır. Yüzdelik olarakta %70 anne sütü, %30 ek gıda süreci olarak söyleyebiliriz bu aralığı. 0-6 aylık dönemde %100 anne sütü olduğu gibi, tabiki aylara göre de bu yüzdelikler değişecektir zamanla.
6. ayda olsun 7. ayda olsun bu tadım süreçleri hala devam eder. Oturupta bebeğin biz büyükler gibi kahvaltı etmesini bekleyemeyiz keza beklememeliyiz de. Artık 8. aydan sonra yavaş yavaş bu sürecin arası açılıp kahvaltı gibi bir öğünden söz etmeye başlayabiliriz. Anne sütü her zaman ana öğün, ek gıda da ne veriyorsak ara öğünler olacak şekilde ilerlemeliyiz. Tekrardan unutmayalım ki anne sütünü hayatı boyunca alamayacak.(Anne sütünün faydalarından bahsetmeme gerek yok sanırım:)) Ömür boyunca atılacak olan hem fiziksel, hem akıl hem de ruh sağlıklarına faydaları imza niteliğinde olacaktır. Lütfen bu konuda okuyup araştırınız. Dış etkenlerin(anne, arkadaş, komşu vb. gibi toplum baskısı) olumsuzluklarından en az zarar görünüz. Etkileneceğiniz insan en başta doktorunuz ve konuyla ilgili okumuş olduğunuz literatür çalışmaları olsun.(Tabiki en önemlisi içgüdülerinize güvenmeyi asla hiçbir zaman bırakmayın çünkü bebeğinizin annesi sadece sizsiniz. Kendinize her şartta ve koşulda güveniniz.) Hangi konuda olursa olsun bilimin ışığından ayrılmayınız.(Güncel bilgileri takip etmeğe gayret ediniz.) Hele ki en hassas noktamız bebeklerimizken..
Gelelim 6. aydan sonra ek gıda sürecine nasıl geçeceğimiz. 3 gün kuralını duymuşsunuzdur. Peki nedir bu 3 gün kuralı?
Bebekleriniz ilk defa anne sütünden sonra yeni bir gıdaya alışacaklar ve bu gıdanın onlarda alerjik bir reaksiyon vermemesi için ya da hangi gıdanın onlarda alerji yaptığını bilmek adına başvurulan bir yöntemdir. Yani anne sütünden sonra vereceğiniz ilk bir gıdayı 3 gün boyunca arka arkaya vermelisiniz ki alerji yapıp yapmadığına bakabilin. Tabi bu gıdayı verirken ana konu onunla birlikte başka hiçbir gıda vermemektir. Örneğin ilk başta kabakla başlayacaksınız ki çoğu hekim de ilk sebze verilmesi taraftarıdır, bu 3 gün anne sütünün yanında sadece kabak vermelisiniz ara öğünlerde. Eğer bebeğinizin kabağa karşı görülen bir alerjisi yoksa bu 3 günden sonra havuç ya da isteğe göre patates de ekleyebilirsiniz. Yani baktınız kabağa alerjisi yok 3 günden sonra anne sütü artı kabak ve havuca başlayabilirsiniz. Bu şekilde 3 gün de devam ettiniz baktınız havuca da bir alerjisi yok sonra ki 3 güne patatesi de ilave ederek harmanlayıp bu şekilde devam edebilirsiniz. 3 gün kuralında, ek gıdanın ana konusu bu şekildedir. Doktorunuza danışarak isteğe göre bu başlangıçlar mevsiminde sebze olabileceği gibi yoğurt da olabilir ya da herhangi bir mevsim meyvesi. Fakat anne sütünden sonra ilk damak tatları oluştuğu için hekimlerimizin çoğu ileriki dönem için de sebzeyi ağırlıklı olarak seçiyor.(Çünkü çocuklar ilerleyen dönemlerde en çok sebze yemekte zorlanıyor.)
En önemli altı çizilesi konulardan birisi de bu ek gıda sürecinde bebeklerinizi yemeleri konusunda asla zorlamamanızdır. Yeme konusundaki ilerki dönemler için psikolojilerinde kalıcı hasarlar bırakmamanız adına..
1 yaşa kadar yasak olan gıdaları da hekiminize sorarak vermemeye dikkat ediniz. Bunlar; bal, yumurta, inek sütü, deniz ürünleri, konserve ürünleri, bazı meyve ve sebzeler, kafein içeren gıdalar, çikolata, şarküteri ürünleri, taneli gıdalar, baharatlı ve acı gıdalar, bitki çayları, sakatat ürünleri, tuz ve daha fazlası gibi olabilir. Lütfen zararlarını açıp okuyunuz ve etrafınızdakileri zararlı olduklarından ve alerjik durumlarından dolayı dikkatli olmaları konusunda uyarınız.
Ayrıca lütfen boğulmalara karşı da ilk yardım eğitiminizi bebeğiniz ek gıdaya başlamadan önce almaya çalışınız. Ufak bilgilerin hayat kurtarıcı olduğunu unutmayınız. İnternet ortamlarından bu ve benzeri eğitimlerle ilgili bilgilerini okuyup, görselleri seyrederek konu hakkında önemli fikirler edinebilirsiniz.
0-1 Yaş Dönemi Beslenme Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
* Anne memesinden bebeğinizi ayırma süreçlerinde(sağlık nedenleri veya başka sebeplerden dolayı) meme uçlarına acı, ekşi gibi herhangi bir şeyin sürülmesi(salça, ayakkabı boyası sürmek vs.) veyahut bant yapıştırılıp korkutulması gibi durumların bebeğiniz için ne kadar tehlikeli olduğunu biliniz. Anne ve bebek arasındaki bu ilişki çok özeldir ve çocuk gelişimindeki önemli dönemlerden birisidir. Ek gıda dönemine geçiş kadar, tuvalet eğitimi kadar bu bireyselleşme dönemi de çok kritik ve önemli bir dönemdir. Her koşulda dikkatli olunulmasını gerektirir.
* Emzik ya da biberon kullanılacaksa(ki önerilen bir durum değildir meme reddine sebep olmasından kaynaklı) bunlara alışılsın diye tatlı ya da ekşi bir şeye bandırılıp verilmemesi gerektiği,
* 0-6 aydan sonra ek gıdaya geçildiğinde sizinle birlikte sofraya oturuyorlar diye, damak tatları alışsın diye kendinize pişirdiğiniz yemeklerin suyundan ya da tanelerinden verilmemesine dikkat edilmesi,
* Kesinlikle bu süreçte yine taneli olarak çerezlerden verilmemesi gerektiği,(çok iyi bir şekilde ezilerek ek gıda sürecinde hekiminize danışarak verebilirsiniz)
* Yine aynı şekilde bebeklerinize tatlı vermemek, bebeklerinizi tatlıya alıştırmamak gerektiği, tatlı ihtiyaçlarını hem yemeklerden hem de meyvelerden zaten yeterince alıyor olacakları gerçeğini unutmayınız. Sosyal medyada yer alan çarşaf çarşaf dönemsel faydası olmayan yok irmikli, yok şu kadar ballı isimli besinlere sevk eden başlıklar altında ya da tok tutan mamalar başlığı altında şeker ve türevlerinden bebeğinizi kesinlikle uzak tutunuz. Kek ya da pasta türevleri de rafine şeker içerdiği için sadece bu dönemde değil çocuğun sonraki dönemlerinde de uzak durulması gereken besinler olduğunu göz ardı etmeyiniz. Onlara önce biz örnek olalım. Onların yanında bu gıdaları yememeğe özen gösterelim, eve paketli gıda sokmamamız gerektiği konusunda örnek olalım. Onlara bunların ne kadar zararlı olduklarını en küçük yaşlarından itibaren anlatarak öğretelim. Bu konularda lütfen bilinçli olalım. Küçücük bedenlerine şeker yüklemesini şimdiden yaptırmayalım, bu zararlı gıdalara alıştırmayalım sevgili anneler. Ağacın yaşken eğileceğini hatırlayalım. Bununla birlikte diş sağlıklarını da koruyalım. Önce ağız sağlığı diyerek diğer sağlık alanlarını da büyük ölçüde etkilediğini unutmayalım. Hekiminizin bu konularda da neyi uygun görürse onun önderliğinden şaşıpta, sosyal mecralardaki kendini hekim sananlara kanıp ilerlemeyelim. Çok fazla bilgi kirliliği var çünkü bu bir önceki durumlarda da olduğu gibi. Beslenme konusunda dikkatli ve akıllı davranalım. Neyi yer ve yedirirseniz gelecekte de onların meyvesini toplacağımızı unutmayalım.
* Yine aynı konuya paralel olarak her türlü paketli gıdalardan da uzak duralım. Masum gibi görünen kraker ve türevleri bile bu konuya dahildir. En masum diye seçtiğimiz bu paketli gıdaların zararlarını açıp okuyalım naçizane, araştırmaktan geri kalmayalım. Bu paketlere kutu meyve suları, kutu meyveli sütler, çaylar, kahveler, asitli içecekler de dahildir aklımızdan çıkarmayalım. Büyüklerimizi bu konularda uyarmaktan çekinmeyelim sevgili anneler. Çünkü onların çocuk sevme-sevindirme şekilleri çikolatayla başlıyor. Öyle görmüşler ve öyle de gidiyor maalesef. Bilinçlendirme ailede başlar sonra arkadaşa, komşuya yani topluma dalga dalga yayılır. Zamanla çok geç olmadan, bu konularda çok yaralar alınmadan anlayacaklar, alışacaklar onlarda.(Tip 2 diyabet 4 yaşına, besinlerden kaynaklanan kanser hastalıkları 3 yaşına iniyor belgelerle, beslenme konularında araştırıp bakmaktan geri kalmayınız.)
* Doğumdan itibaren beslenme dönemlerinde de her daim ellerinizin temiz olmasına özen gösterin. Besinlerin uygun yıkanmış olduğundan emin olun ve asla bebeklerinizi beslerken yanlarından kesinlikle ayrılmayın. BLW ya da klasik beslenme için de geçerli bir durum bu. Her iki ayrı beslenme şeklini de uygulasanız(kendi aile dinamikleriniz ve çocuğunuzun beslenme tercihine göre de) her daim mutlaka gözetim altında tutmayı unutmayınız.
*Blender kullanımı da sadece ek gıdaya başlanan dönemler de kısa süreli kullanmaya dikkat edin. Yutma ya da başka bir hassasiyeti olan özel bebeklerden bahsetmiyorum tabiki. Hatta mümkünse blenderi hiç kullanmayın ki bebekleriniz ilk aşamadan itibaren çatalla ezilmiş hafif pütürlü gıdaları yemeye alışsın. Blender bebekleri ileriki dönemde hem daha çok yemek seçen, hem de 4-5 yaşına kadar taneli gıdaları yutmakta zorlandıklarından, damak tadları tam olarak gelişemeyen ve hatta da bu durum yutma-konuşma becerilerini aksatmaya sebep olan durumlar yaratabileceği için çoğu uzmanında görüşü ya hiç ya da kullanılacaksa da az yani kısa dönem için kullanılmasıdır.
Ayrıca lütfen son olarak başka çocuklara sunacağınız besinleri ebeveynlerine danışmadan ikram etmeyiniz. Tamamen iyi niyetli şekilde yapılan bu hareketin alerjisi olan bir bebek için çok tehlikeli olabileceğini hatırlayıp unutmayınız. Bakım verenin gözünden de kaçıp taneli olmasından dolayı boğazında kalma riskini de artırabiliyor, çünkü biliyorsunuz ki çocuklarda her durum anlık gelişiyor. Bir şey olmaz, bizimkilere de olmadı mantığıyla hareket etmemeniz gerekiyor. Her çocuk tek ve biriciktir. Bundan dolayı da bu konularda daha hassas davranmaya özen gösteriniz lütfen.
1 yaşından sonraki beslenme sürecini de diğer yazımda sizlerle paylaşıyor olacağım. O yazıya ek, hangi ek gıdaya destek olabilecek yani verilebilecek ilaç takviyelerini de nedenleriyle birlikte paylaşıyor olacağım. Lütfen beklemede kalın. Sevgilerimle, hoşçakalın..
Aşağıdaki yer alan Anneysen TV’de(anneysencomtv) 6 Aylık Bebek Beslenmesi üzerine önemli noktalara değindiği kısa bir bilgilendirme videosu da yer almaktadır Çocuk Sağlığı ve Hastakları Uzm. Dr. Dicle İnanç’ın. Onu da izlenizi tavsiye ederim. Teşekkürlerimi sunarım.
Bu gönderi için yorumlar kapalı.