Yeni binaların inşasında alüvyon kalınlığı dikkate alınmalı

Sarsıntı sonrası ziyan gören 11 vilayette enkaz kaldırma çalışmaları tamamlandıktan sonra, bölgede yeni binaların inşa edilmesinde en değerli bahislerden birinin gerçek yer seçimi olduğu belirtildi. Yaşar Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Şahin Çağlar Tuna, “Yapı dizaynının, taban tesiri dikkate alınmadan yapılması mümkün değildir. Tabanlar üzerinde inşa edilen yapıların dizaynında kesinlikle yer yapısı, alüvyon kalınlığı, alüvyon mühendislik özellikleri dikkate alınarak hesaplamaların yapılması gerekiyor” dedi.

Deprem bölgelerinde arama kurtarma çalışmaları tamamlandı. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, 156 bin binanın yıkık, acil yıkılacak ve ağır hasarlı olarak tespit edildiğini açıkladı. Kurum, zelzele bölgesindeki yeni konutların taban artı 3-4 katı geçmeyeceğini, yöresel kültürel gereksinimlere nazaran ve ovalardan dağlara gerçek sağlam tabanlarda yapılacağını söyledi.

“Oluşan yıkımların bir kısmı zemin-yapı etkileşimi ile ilgili”

Yaşar Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Şahin Çağlar Tuna, yer yapısı ile ilgili tekliflerde bulunarak, “Maalesef sarsıntı sonrası oluşan yıkımların bir kısmı zemin-yapı etkileşimi ile ilgili. Bunlar yer yapısı ve mühendislik özellikleri dikkate alınmadan yapılan yahut bir formda yetersiz olan yapılar. Yapı dizaynının, taban tesiri dikkate alınmadan yapılması mümkün değildir. Yerler üzerinde inşa edilen yapıların dizaynında kesinlikle taban yapısı, alüvyon kalınlığı, alüvyon mühendislik özellikleri dikkate alınarak hesaplamaların yapılması gerekiyor. İnsanların her koşulda yanlışsız mühendislik hizmeti almış yapılara yönelmeleri de önemli” dedi.

Yaşanan sarsıntıyla bir arada tarih kitaplarına girecek bir devrin görüldüğünü söyleyen Tuna, “Ülkemiz dünyada değerli bir zelzele neslinde yer alıyor. Milyonlarca yıllık süreçler içerisinde daima devinim halindeki plaka tektoniği ile bir arada durmaksızın yer değiştirmelere maruz kalıyoruz. Yaşadığımız zelzele bize birtakım şeyleri daha âlâ etüt etmemiz gerektiğini gösterdi. Çok fazla yıkım oldu ve yıkılmayan binalarımızın pek birden fazla da kullanılamaz hale geldi. Hasebiyle tüm bileşenleri ile birlikte bu hususun etraflıca düşünülmesi gerekmektedir. Mevzuya genel çerçeveden bakarsak, sarsıntıya güçlü bina yapmak, çoklu disiplinlerin bir ortada çalışması ile mümkün olabilir. Bölgenin lokal taban kaideleri belirlenmeli, yaşanılan zelzelede elde edilen bilgiler çalışılmalı ve gerekirse bu istikâmette yönetmelik revizeleri de gündeme alınmalıdır. Tüm bunlardan sonra inançlı bir halde yapılarımızı tasarlayabiliriz. Bu sürecin, ilgili devlet kurumları tarafından sağlıklı bir formda tahlil edilmesi ve modellenmesi gereklidir” diye konuştu.

Zemin-yapı değişimi

Deprem sonrası oluşan yıkımların bir kısmının zemin-yapı etkileşimi ile ilgili olduğuna dikkat çeken Tuna, “Bunlar taban yapısı ve mühendislik özellikleri dikkate alınmadan yapılan yahut bir formda yetersiz olan yapılar. Bu bahislere hem derslerde hem de özel dalda çeşitli platformlarda dikkat çekmeye çalışıyoruz; fakat şunu söyleyebilirim, en azından yakın etrafımızda son 5 yıllık süreçte, mühendislerimiz de artık bu mevzulara daha hassas hale geldiler. Bunda 2018 yılında yapılan yönetmelik değişikliğinin çok büyük katkısı oldu; fakat hala daha eksik olan kısımlar bulunmaktadır” dedi.

Zemin yapısının sarsıntının tesirini değiştirme konusundaki kıymetini de anlatan Tuna, “Deprem dalgaları bizim yaşadığımız yeryüzüne gelene kadar uzun uzaklıklar kat ediyor. Yaşadığımız yerin taban yapısı, kaya/zemin kaidelerine nazaran de zelzele dalgası değişimlere uğruyor. Bu değişimler sarsıntı dalga uzunluğu değişimi, mühlet değişimi ve hasebiyle direkt olarak yapıyı etkileyecek çeşitli parametrelerin değişimine sebep oluyor. Yerler üzerinde inşa edilen yapıların dizaynında kesinlikle taban yapısı, alüvyon kalınlığı, alüvyon mühendislik özellikleri dikkate alınarak hesaplamaların yapılması gerekiyor. İnsanların her kaidede yanlışsız mühendislik hizmeti almış yapılara yönelmeleri değerli. Bunun için de satın alma sürecinde tahminen daha şuurlu olmaları ve yalnızca yapı mimari özellikleri dışında, statik ve mühendislik altyapısını da irdelemeleri gerekir” halinde konuştu.