Yer bilimciden değerli sarsıntı uyarısı

Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar hakkında kıymetli ikaz ve değerlendirmelerde bulunan Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Jeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Altunel, “Yılda 6 milimetre 900 yılda yaklaşık 6 metreye yakın bir gerilim birikimi demektir. İşte bugün o gerilim birikimi boşaldı ve bu zelzelesi meydana getirdi. Bu sarsıntıdan sonra tehlike oluşturan bölge şu an için Türkoğlu ve Osmaniye ortasındaki fay kısmıdır diye düşünüyorum” dedi.

Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde meydana gelen 7,7 ve 7,6’lık sarsıntıların akabinde 10 ili etkileyen bölgede büyük yıkım meydana geldi. AFAD’ın datalarına nazaran zelzele bölgesinde 3 binin üzerinde can kaybı yaşanırken, 20 binin üzerinde kişi yaralı kurtuldu. Teyidi yapılmış 5 bin, teyidi yapılmamış 11 binin üzerinde bina yıkıldı. Türkiye’nin dört bir yanından 24 binin üzerinde çalışanın katıldığı arama kurtarma grupları ile farklı ülkelerden gelen takımların çalışmaları sürerken, ülkede 7 günlük ulusal yas ilan edildi.

Açıklanan son bilgilere nazaran bölgede 285 artçı sarsıntı gerçekleşirken, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Jeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Altunel, meydana gelen zelzelelerle ilgili kıymetli değerlendirmelerde bulundu.

“900 yılda yaklaşık 6 metreye yakın bir gerilim birikimi boşaldı ve bu sarsıntısı meydana getirdi”

Depremleri, bölgedeki fay sınırında 900 yıllık gerilim birikiminin tetiklediğini aktaran Prof. Dr. Erhan Altunel, “Bu sarsıntı Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesi ile Adıyaman’ın Gölbaşı ilçesi ortasındaki fay üzerinde meydana geldi. Biz aslında bölgede yaptığımız araştırmalarda, buralarda bu türlü bir sarsıntının olabileceğini varsayım ediyorduk, zira ülkemizin en kıymetli zelzele kaynaklarından bir tanesi, sonuçta faal bir fay. Münasebetiyle bu cins fayların üzerinde makul aralıklarla sık sık bu türlü büyük sarsıntılar meydana gelir. Bilhassa zelzelenin meydana geldiği yerin jeolojik yapısına baktığımızda ve geçmişteki başka zelzeleleri incelediğimizde, bu sarsıntıdan bir evvelki en büyük sarsıntı 1114 yılında meydana gelmiş. Günümüzden 900 yıl evvel meydana gelmiş. Fayı bir düzlem formunda düşünürseniz, fayın üzerindeki bloklar her iki tarafında zıt istikametlerde hareket ederler. Bu fay üzerinde de zıt istikametlerde hareket etme oranı yılda 6 milimetre civarında. Hasebiyle en son 1114 yılında meydana gelen sarsıntıda saatin sıfırlandığını düşünün. Yani bu formda bir sarsıntı meydana gelmiş ve saatin sıfırlanmış olduğunu düşünün. Yılda 6 milimetre, 900 yılda yaklaşık 6 metreye yakın bir gerilim birikimi demektir. İşte o gerilim birikimi boşaldı ve bu zelzelesi meydana getirdi” formunda konuştu.

“Esas olarak tehlike oluşturan bölge şu an için Türkoğlu ve Osmaniye ortasındaki fay kısmı”

Meydana gelen sarsıntıların Kahramanmaraş’ın Türkoğlu ilçesi ve Osmaniye ortasındaki fayı tetikleyerek sarsıntı potansiyeli oluşturduğu ihtarında bulunan Altunel, “Bunun güneybatısında yani Türkoğlu civarında yeniden tarihi devirlerde 1513 yılında bir zelzele var. Bugünkü sarsıntı ile 1513 yılında meydana gelen sarsıntının fayının üzerinde gelecekte meydana gelebilecek sarsıntısı öne çekecektir. Hasebiyle ‘tetikleme’ dediğimiz olay gerçekleşebilir. Orada da fay harekete geçip büyük bir sarsıntı olma potansiyeli epeyce yüksektir. Kuzeydoğuya, Çelikhan tarafına gerçek gittiğimizde, ben bu kırığın Çelikhan’a kadar olduğunu düşünüyorum, yaklaşık 250 kilometre uzunluğunda olabilecek bir kırık. Zati kuzey doğusu 24 Ocak 2020 yılında 6,8 büyüklüğündeki Elazığ sarsıntısında kırılmıştı. Oralarda orta büyüklükte yahut daha küçük boyutlarda sarsıntılar meydana gelebilir. Ben o bölgede 7’nin üzerinde bir sarsıntı beklemiyorum lakin işaret ettiğim üzere bilhassa fayın güneybatıya yanlışsız uzanımı yani kuzeyden Osmaniye Düziçi taraflarına gerçek olan kol üzerinin biraz daha tehlikeli olduğunu düşünüyorum. Antakya’ya giden kolda da 1822 yılında yeniden büyük 7’nin üzerinde bir zelzele meydana gelmişti. Orada da 6 civarında orta büyüklükte zelzeleler olabilir. Temel olarak tehlike oluşturan bölge şu an için Türkoğlu ve Osmaniye ortasındaki fay kısmıdır diye düşünüyorum” dedi.

“Farklı faylar olduğu için İstanbul sarsıntısını tetikleme durumu yok”

İstanbul’a ulaşan Kuzey Anadolu fay çizgisi ile Kahramanmaraş sarsıntılarına sebep olan Doğu Anadolu fay çizgisinin farklı faylar olduğunu belirten Prof. Dr. Erhan Altunel, “Biz yer bilimciler olarak zelzelesi bu bölgede bekliyorduk, ancak vatandaş bunu bilmiyordu. Vatandaşın en büyük beklentisi İstanbul civarı. Hasebiyle bu sarsıntı olduktan sonra eminim ki birçok vatandaşın aklına gelen soru, ‘Bu sarsıntı İstanbul sarsıntısını tetikler mi?’ olacaktır. Ülkemizde iki tane kıymetli sarsıntı kaynağı var demiştik, birisi Kuzey Anadolu fay zonu başkası Doğu Anadolu fay zonu. Bu ikisi birbirinden farklı faylar. Doğu Anadolu fayı ülkemizin güney doğusunda bulunuyor. Kuzey Anadolu fayıysa ülkemizin kuzeyini kat ederek Marmara Denizi’ne oradan da Kuzey Ege’ye hakikat masraf. Hasebiyle İstanbul’da beklediğimiz sarsıntı Kuzey Anadolu fayı üzerinde meydana gelecek. Birbirinden büsbütün bağımsız, farklı faylar olduğu için bu zelzelenin İstanbul zelzelesini tetikleme yahut zahmet oluşturacak bir durumu yok” tabirlerini kullandı.