Yer bilimciden değerli zelzele uyarısı

Kahramanmaraş merkezli zelzeleler hakkında kıymetli ihtar ve değerlendirmelerde bulunan Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Jeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Altunel, “Yılda 6 milimetre 900 yılda yaklaşık 6 metreye yakın bir gerilim birikimi demektir. İşte bugün o gerilim birikimi boşaldı ve bu zelzelesi meydana getirdi. Bu sarsıntıdan sonra tehlike oluşturan bölge şu an için Türkoğlu ve Osmaniye ortasındaki fay kısmıdır diye düşünüyorum” dedi.

Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde meydana gelen 7,7 ve 7,6’lık sarsıntıların akabinde 10 ili etkileyen bölgede büyük yıkım meydana geldi. AFAD’ın datalarına nazaran sarsıntı bölgesinde 3 binin üzerinde can kaybı yaşanırken, 20 binin üzerinde kişi yaralı kurtuldu. Teyidi yapılmış 5 bin, teyidi yapılmamış 11 binin üzerinde bina yıkıldı. Türkiye’nin dört bir yanından 24 binin üzerinde işçinin katıldığı arama kurtarma takımları ile farklı ülkelerden gelen takımların çalışmaları sürerken, ülkede 7 günlük ulusal yas ilan edildi.

Açıklanan son datalara nazaran bölgede 285 artçı sarsıntı gerçekleşirken, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Jeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Altunel, meydana gelen sarsıntılarla ilgili değerli değerlendirmelerde bulundu.

“900 yılda yaklaşık 6 metreye yakın bir gerilim birikimi boşaldı ve bu zelzelesi meydana getirdi”

Depremleri, bölgedeki fay sınırında 900 yıllık gerilim birikiminin tetiklediğini aktaran Prof. Dr. Erhan Altunel, “Bu zelzele Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesi ile Adıyaman’ın Gölbaşı ilçesi ortasındaki fay üzerinde meydana geldi. Biz aslında bölgede yaptığımız araştırmalarda, buralarda bu türlü bir sarsıntının olabileceğini varsayım ediyorduk, zira ülkemizin en kıymetli sarsıntı kaynaklarından bir tanesi, sonuçta faal bir fay. Hasebiyle bu cins fayların üzerinde makul aralıklarla sık sık bu türlü büyük zelzeleler meydana gelir. Bilhassa zelzelenin meydana geldiği yerin jeolojik yapısına baktığımızda ve geçmişteki öteki sarsıntıları incelediğimizde, bu zelzeleden bir evvelki en büyük zelzele 1114 yılında meydana gelmiş. Günümüzden 900 yıl evvel meydana gelmiş. Fayı bir düzlem halinde düşünürseniz, fayın üzerindeki bloklar her iki tarafında zıt taraflarda hareket ederler. Bu fay üzerinde de zıt taraflarda hareket etme oranı yılda 6 milimetre civarında. Münasebetiyle en son 1114 yılında meydana gelen sarsıntıda saatin sıfırlandığını düşünün. Yani bu biçimde bir sarsıntı meydana gelmiş ve saatin sıfırlanmış olduğunu düşünün. Yılda 6 milimetre, 900 yılda yaklaşık 6 metreye yakın bir gerilim birikimi demektir. İşte o gerilim birikimi boşaldı ve bu sarsıntısı meydana getirdi” formunda konuştu.

“Esas olarak tehlike oluşturan bölge şu an için Türkoğlu ve Osmaniye ortasındaki fay kısmı”

Meydana gelen sarsıntıların Kahramanmaraş’ın Türkoğlu ilçesi ve Osmaniye ortasındaki fayı tetikleyerek sarsıntı potansiyeli oluşturduğu ikazında bulunan Altunel, “Bunun güneybatısında yani Türkoğlu civarında yeniden tarihi devirlerde 1513 yılında bir zelzele var. Bugünkü sarsıntı ile 1513 yılında meydana gelen sarsıntının fayının üzerinde gelecekte meydana gelebilecek zelzelesi öne çekecektir. Münasebetiyle ‘tetikleme’ dediğimiz olay gerçekleşebilir. Orada da fay harekete geçip büyük bir zelzele olma potansiyeli hayli yüksektir. Kuzeydoğuya, Çelikhan tarafına gerçek gittiğimizde, ben bu kırığın Çelikhan’a kadar olduğunu düşünüyorum, yaklaşık 250 kilometre uzunluğunda olabilecek bir kırık. Esasen kuzey doğusu 24 Ocak 2020 yılında 6,8 büyüklüğündeki Elazığ zelzelesinde kırılmıştı. Oralarda orta büyüklükte yahut daha küçük boyutlarda sarsıntılar meydana gelebilir. Ben o bölgede 7’nin üzerinde bir sarsıntı beklemiyorum fakat işaret ettiğim üzere bilhassa fayın güneybatıya yanlışsız uzanımı yani kuzeyden Osmaniye Düziçi taraflarına hakikat olan kol üzerinin biraz daha tehlikeli olduğunu düşünüyorum. Antakya’ya giden kolda da 1822 yılında tekrar büyük 7’nin üzerinde bir sarsıntı meydana gelmişti. Orada da 6 civarında orta büyüklükte sarsıntılar olabilir. Temel olarak tehlike oluşturan bölge şu an için Türkoğlu ve Osmaniye ortasındaki fay kısmıdır diye düşünüyorum” dedi.

“Farklı faylar olduğu için İstanbul sarsıntısını tetikleme durumu yok”

İstanbul’a ulaşan Kuzey Anadolu fay sınırı ile Kahramanmaraş sarsıntılarına sebep olan Doğu Anadolu fay sınırının farklı faylar olduğunu belirten Prof. Dr. Erhan Altunel, “Biz yer bilimciler olarak zelzelesi bu bölgede bekliyorduk, lakin vatandaş bunu bilmiyordu. Vatandaşın en büyük beklentisi İstanbul civarı. Münasebetiyle bu zelzele olduktan sonra eminim ki birçok vatandaşın aklına gelen soru, ‘Bu sarsıntı İstanbul sarsıntısını tetikler mi?’ olacaktır. Ülkemizde iki tane değerli sarsıntı kaynağı var demiştik, birisi Kuzey Anadolu fay zonu başkası Doğu Anadolu fay zonu. Bu ikisi birbirinden farklı faylar. Doğu Anadolu fayı ülkemizin güney doğusunda bulunuyor. Kuzey Anadolu fayıysa ülkemizin kuzeyini kat ederek Marmara Denizi’ne oradan da Kuzey Ege’ye yanlışsız masraf. Hasebiyle İstanbul’da beklediğimiz sarsıntı Kuzey Anadolu fayı üzerinde meydana gelecek. Birbirinden büsbütün bağımsız, farklı faylar olduğu için bu zelzelenin İstanbul zelzelesini tetikleme yahut kasvet oluşturacak bir durumu yok” tabirlerini kullandı.