Zelzele bölgesindeki şirketler OHAL kapsamında müdafaa altında

Kahramanmaraş merkezli 10 ili etkileyen zelzeleler sonrası alına bölgesel OHAL kararıyla iktisadın işlemesiyle gayesiyle şirketler muhafaza altında alındı. OHAL kapsamında tüm icra takipleri durdurulurken 6 Şubat-6 Nisan 2023 tarihleri ortasında icradan yapılacak satışlar da gerçekleşmeyecek.

Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 şiddetindeki sarsıntılardan sonra alınan 3 aylık OHAL kararını içeren Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Resmi Gazete’de yayınlandı. Bu kararname ile sarsıntının merkez üssü ve etkilenen etraf vilayetlerde yargı alanında uygulamaya konulan unsurları kıymetlendiren Avukat Arabulucu Umut Metin, şirketlerin OHAL kapsamında muhafaza altına alındığı söyledi. Metin, “Kararname ile yalnızca vatandaşlarımız değil, hukukî kişi olan şirketler de muhafaza altındadır” diyerek “Bölgedeki şirketlerin zelzelenin tesirinden kurtulması için vakte gereksinimi var. Tesislerdeki ziyan yanında, değerli bir iş gücü kaybı mevcuttur. Keza işletmelerin sağlıklı çalışması için gerekli olan altyapı da halihazırda büyük oranda yoktur. Kararname bu haliyle yalnızca vatandaşlar için değil, hükmî bireyler için de geçerli. Şirketleri de beşerler yönetir. İnsanların sıkıntı halinde, şirketlerin ve öteki hükmî şahısların zorda olması olağandır. Kararname ile 10 kentimizde ticaret sicile kayıtlı şirketlerimiz muhafaza altına alınmıştır” dedi.

Deprem nedeniyle OHAL ilan edilen bölgede alınan yargısal önlemlerle ilgili bilgi veren Metin, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Resmi Gazete’de yayınlandı. Bugünlerde zelzele bölgesinde kamu nizamının sağlanması gerekiyor. Acil yargısal gereksinimlerin karşılanması, mümkün hak kayıplarının engellenmesi kararnamenin gayesidir, denilebilir” tabirlerini kullandı.

Yargısal mühletler 2 ay müddet için durmuştur

Hukukta, kanunda belirtilen müddet içinde süreç yapılmaz ise hak kaybı yaşanacağını vurgulayan Metin, “O hak bir daha kullanılamaz. Örneğin bir hukuk davasına kural olarak 2 hafta içinde karşılık verilmezse, davaya yanıt hakkı kaybedilir. Sarsıntı kaidelerinde insanlarımızın bu mühletlere uyması beklenemez. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yerinde bir düzenlemedir. Aksi durumda, itiraz edemeyen itiraz hakkını, temyiz edemeyen temyiz hakkını kaybederdi. Kararname 11 Şubat’ta yürürlüğe girmesine karşın, müddetlerin 6 Şubat’tan itibaren durdurulması da isabetlidir” formunda konuştu.

Arabuluculuk toplantısı için belirlenen mühletler de durmuştur

Bölgede 3 ay mühlet ile arabuluculuk toplantılarının da yapılmayacağını anlatan Metin “İşçi-işveren davaları, tüketici davaları, alacak/tazminat talepli ticari davalar da dava öncesinde arabuluculuk toplantısı yapılması gerekmektedir. Bu mühletler arabuluculukta en fazla 4 yahut 8 haftadır. Bu toplantıya katılmayan taraf davasını ilerde kazansa bile, yargılama masrafları ve avukatlık fiyatlarını ödemeye muhatap kalabilmektedir. Bu nedenle arabuluculuk toplantısına katılmamanın oluşturabileceği hak kaybı riski de göz önüne alınmıştır. Arabuluculuk tarafıyla de belirlenen mühletler durmuştur” tabirlerini kullandı.

Tüm icra takipleri durdu

Avukat Umut Metin kelam konusu kararname ile yapılacakları şöyle anlattı:

“Kararname ile tüm icra süreçleri, ihtiyati haciz dahil durdurulmuştur. Mevcut icra takip belgelerinde süreç yapılamayacaktır. Yeni icra takipleri başlatılamayacaktır. İstisnası nafaka alacaklarıdır.

İcra satışları ertelenecektir

İcradan yapılacak bir satış zelzele günü ile 6 Nisan 2023 tarihleri ortasına denk geliyorsa, satış gerçekleşmeyecektir. Satış bu tarihten sonra öbür bir güne bırakılacaktır. Böylece satış suretiyle mağduriyet oluşması yanında, satışın da ekonomik olarak daha verimli yapılabilmesi ve depremzede borçlunun da bu satış sürecine dahil olmasına imkan verilmiş olacaktır.

Kararname kapsamı 10 kentimizi temel alsa da, 10 ili aşmaktadır.

Kararname sarsıntının yaşandığı 10 vilayette yerleşik olan, bu vilayetlerde resmi yerleşim yeri olarak ikamet eden tüm vatandaşlarımızı açıkça kapsamaktadır. Bunun yanında, bu vilayetlerimizde yerleşik olmasa bile 06 Şubat günü bu vilayetlerimizde bulunan vatandaşlarımız da kararname kapsamında korunmaktadır. Örneğin; yerleşim yeri İzmir olsa bile, 06 Şubat zelzele günü zelzele yaşanan 10 vilayetimizden rastgele birinde olan vatandaşlarımız da sarsıntıdan etkilenmiş, ziyan görmüştür. Bu vatandaşlarımız da kararname kapsamındaki hukuksal müdafaadan faydalanırlar.”

“Avukatlar da türel müdafaadan faydalanmaktadır”

Depremin yaşandığı 10 vilayetten rastgele birinin barosuna kayıtlı olan avukatlar ile vatandaşlar için geçerli olduğu üzere, zelzelenin yaşandığı gün bu 10 vilayette rastgele birinde bulunan avukatların da, hiçbir şey olmamışçasına avukatlık hizmetine devam etmesinin beklenemeyeceğinin altını çizen Metin, “Deprem bölgesinde vatandaşlarımızın vekilleri olan birçok avukat meslektaşımız maalesef vefat etmiştir. Yahut vücutları, hayat alanları ziyan görmüştür. Konutunu, işyerini, ofisini kaybeden çok sayıda meslektaşımız bulunmaktadır. Bu kurallarda avukatlar da kararname kapsamında müdafaa altındadır. Bu düzenleme ile vatandaşın hak kaybı da engellenmektedir. Kararnamedeki gaye bölgedeki mağduriyeti gidermek olmakla, bu bölgedeki vatandaş ve avukatlar şayet kaideleri el veriyorsa başka bölgelerdeki alacakları ve hak savları için yasal süreçleri yürütebilecektir” dedi.

Deprem akabinde yargı alanında yapılması gereken öbür konular

Metin, sarsıntı akabinde yargı alanında yapılması gereken öteki mevzuları şu halde sıraladı:

“Bölgedeki hasar tespiti, kanıt tespiti üzere hasımsız işlerde avukatlık vekâleti aranmaksızın avukatlar özel yasanın da verdiği imkânla tüzel işleri takip edebilir. Vatandaş bu mevzuda bilgilendirilmelidir.

Bölgedeki tüm vatandaşların isimli yardım talepleri ek bilgi – doküman talebi olmaksızın olumlu karşılanmalıdır.

Bölgedeki vatandaşın ve/veya avukatın 2 ay mühlet ile tüm mazeret beyanları kabul edilmelidir.

Bölgede yargısal bir basamak için rastgele bir mazeret beyanı, mazeret dokümanı olmasa dahi sarsıntının olumsuz tesirinin Türkiye genelinde oluşturduğu tablo dikkate alınarak, mahkemelerce mağdurlara ek mağduriyet ihtimali oluşturmamak için hassas davranılmalıdır. Hak kaybı yaşatmamak için duruşmalara mazeret sunulmaması halinde dahi, durumun sarsıntı ile bağı olabileceği gözetilerek en az 2 ay mühlet ile hukuk davalarının düşmesine müsaade olunmamalıdır.

Avukatlar da mesleksel olgunluklarına yaraşır bir hal göstererek, meslek etik kuralları ve dayanışma olarak, zelzele yaşanan vilayetlerin de ötesinde bu müddette ülke genelinde karşı taraf duruşmada bulunmasa dahi davanın düşmesini talep etmemelidir. Davayı takip ettiklerini, karşı tarafın mazeretli sayılmasını ve duruşmanın 6 Nisan 2023 sonrasına ertelenmesini talep ettikleri beyanında bulunmalıdır.

Bölgede yaşayan ve yakınları bölgede olan fakat isimli denetim nedeniyle öteki bir vilayette bulunmak zorunda kalan isimli denetim kapsamındaki şahısların isimli denetimleri yurtdışı çıkış yasağı üzere bir hale dönüştürülmelidir. Ülke içinde isimli denetim kararları nedeniyle seyahat kısıtlaması en minimum seviyeye indirilmelidir.

Bölgedeki hakim ve savcıların, infaz müdafaa memurlarının, kalem çalışanlarının insan olduğu ve bölgedeki tüm vatandaşlarımız üzere ruhsal olarak sıkıntı olmasının olağan olduğu gözetilerek, bölgeye kâfi ek Hakim – Cumhuriyet Savcısı- İnfaz Muhafaza Memuru- Kalem Memuru görevlendirilmelidir.”