Zelzele Mühendisliği Uzmanı Prof. Dr. Zeki Hasgür: “Tarihe geçecek büyük sarsıntılardan birini yaşadık”

Kahramanmaraş’ın Pazarcık mevkiinde meydana gelen 7,4 şiddetindeki sarsıntısı pahalandıran Sarsıntı Mühendisliği Uzmanı Prof. Dr. Zeki Hasgür, “Büyük zelzelelerin artçıları da büyük olur. Sırasıyla 6.4, 6,2 ve 5.3 büyüklüğündeki artçılar yıkımın tesirini artırdı. Vatandaşlarımızın hasarlı binalara girmekten kaçınmaları gerekir” dedi.

Türkiye’nin zelzele riskinin yüksek bir ülke olduğunu hatırlatan Altınbaş Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zeki Hasgür, “Tarihe geçecek büyüklükte bir sarsıntı yaşadık.” değerlendirmesini yaparak,“7 kilometre derinliğinde gerçekleşen sarsıntının Güney Toroslar, Kahramanmaraş ile Urfa bindirme fayları, Diyarbakır ve Hatay’da da olduğu için Doğu Anadolu Fay sınırıyla etkileşime geçtiği görülüyor. 13 kilometrelik alanda çok sayıda artçıya neden oldu. Bu kadar geniş bir alanda hissedilmesinin nedeni bu durum.” açıklamasını yaptı.

Deprem mühletinin uzunluğunun da kıymetli bir etken olduğuna işaret eden Zeki Hasgür, “Yapıların ivme genlikleri olur, kolon ve kirişleri sağlam yapılmamışsa, inşaat yapılırken yumuşak yerlerde gerekli tedbirler alınmamışsa, taban güzelleştirmesi yapılmamışsa göçük riski artar. Yüksek yapıların en soldan en sağa gitmesi, yani titreşim dönemi yaklaşık 0, 9 saniyedir. Sarsıntı mühleti ne kadar uzunsa yıkım olma ihtimali artar.” diyerek yapıların sarsıntı güvenliğine uygun olarak inşa edilmelerinin değerine dikkat çekti.

Prof. Dr. Zeki Hasgür riskli bölgeler ile ilgili açıklamalarını şöyle sürdürdü:

“Bu zelzele, Doğu Anadolu Fayı olarak isimlendirilen sol, yanal atımlı yarar gerçekleşti. Bugün yaşanan zelzeleye sebep oldu. Bu fay, İskenderun Körfezi’nden geçerek güneyde Lut Gölü’ne uzanır. Bunun üzerinde de değerli sarsıntılar bekliyorduk. Her ne kadar Elazığ, Kuzey Anadolu Fayı’nın kavşak bölgelerine yakın olsa da güneyde, Hatay ve İskenderun bölgesinde de sarsıntı olacağını 2 sene evvel İzmir Zelzelesi sonrasında değerlendirmemde belirtmiştim. Bu bölgede geçmişte de küçük sarsıntılar oldu ancak İskenderun ve Hatay’a bağlı büyük bir zelzele gerçekleşmemişti. Münasebetiyle bu bölgedeki hareketlenme ve etkileşim devam edecek.”

“Artçılar 3 gün tesirli olacak”

Büyük artçıların 3 gün boyunca tesirli olacağını, sonrasında azalarak bir mühlet daha devam edeceği ikazında bulunan Zeki Hasgür, 7.4 büyüklüğündeki bir zelzelenin dalga uzunluğunun da büyük olacağını vurgulayarak, “Bu nedenle güneye, 4 yol ağzı dediğimiz bu bölgeye süratle müdahale lazım, can kaybının artması beklenen. Enkaz altından kurtarma çalışmalarının süratle devam etmesi lazım. Duvar kağıdı ve lambiri üzere materyallerle kaplı otel üzere binalarda çatlaklar ve oluşan hasarlar görünmeyeceği için bu binaların boşaltılması gerekir. AFAD geçmiş yıllara nazaran daha uygun örgütlenmiş görünüyor. Kızılay ve AFAD’ın kış kaideleri için uygun acil dayanak ve yardımları devreye alması hayati ehemmiyet taşıyor” biçiminde konuştu.

“Yerleşim yerleri, fay çizgilerinin üstünde”

Altınbaş Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Kısım Lideri Doç. Dr. Sepanta Naimi de yaptığı açıklamada, yerleşim yerlerinin maalesef fay sınırları üstünde konseyi olduğunu, bunun da can ve mal kaybının büyük olmasına neden olduğunu belirtti. Doç. Dr. Sepanta Naimi, eski bina stoğunun zelzeleye sağlam olmadığının altını çizerek, “Amerika Birleşik Devletleri Jeolojik Araştırma Merkezi (USGS) bilgilerine nazaran 7,8 büyüklüğündeki (AFAD 7,4) Kahramanmaraş merkezli zelzelenin hiç hasar vermemesi imkansız fakat gelen imajlara nazaran de birtakım binalar büsbütün yıkılırken yandaki binaların yalnızca hasarla atlatması ve ayakta durması yeniden de bizim eski bina stoğumuz (eski yönetmeliğe nazaran bilhassa yapılan binalar) sarsıntıya dayanaksız olduğunu bir kez daha gösteriyor. Bu biçim binaların ivedilikle zelzeleye karşı güçlendirilmesi yahut dönüştürülmesi gerekir. Kısacası, yerleşim yerlerinin de direk fayın üzerinde yapılması ve kentlerin oluşumunda bu bahse dikkat edilmemesi de bugün felaketin habercisiydi. Öte yandan servis binaları (Hastaneler, okullar, itfaiyeler, vb.) bu durumlarda ayakta kalmalı ve hizmet durumunda olmalı onun içinde bu usul binalarda mutlaka zelzele izolatörlerden faydalanmalıdır. Yeni yapılan hastaneler buna sahip lakin her vakit bahsettiğimiz üzere en büyük sıkıntımız eski yapı stoğumuzdur. Unutmayalım bugün ki zelzele birinci değil son da değil bugün Kahramanmaraş’ta yarın da İstanbul olabilir” dedi.