Zelzele travması farklı formlarda tüm toplumu tesirler

Arka arda yaşanan iki büyük zelzele sonrası yalnızca zelzele bölgesindeki insanların değil herkesin ruhsal manada etkilenebildiğini söyleyen Uzm. Dr. Ecem Çelik, “Beklenmedik anlarda karşılaştığımız afetlerden sonra hayatın belirsizliklerle dolu olduğu, her an başımıza can sıkıcı olayların gelebileceği gerçeği ile yüzleşiriz. Bu da dert bozukluğu ve anksiyete ile sonuçlanabilir” dedi.

Yüzyılın felaketini olarak tanımlanan tüm Türkiye’yi ve büyüklüğü nedeniyle de dünyayı etkileyen sarsıntı felaketi yalnızca sarsıntısı bölgede teğe bir yaşayanları değil herkesi etkilediği söz eden Psikiyatri Uzmanı Uzm. Dr. Ecem Çelik, “Ülke olarak bir yas süreci içerisindeyiz. Birbiri gerisine gelen acı verici olaylara tanıklık ediyoruz. Bir yandan vefat eden, yaralanan, yakınlarını kaybeden, evsiz kalan insanlarımız için üzülürken; bir yandan da kendimiz ve yakınlarımız için endişeleniyoruz. Hatta birçoğumuz da bu tasamız için kendimizi hatalı hissediyoruz. Bu doğal bir süreç zira beklenmedik anlarda karşılaştığımız afetlerden sonra hayatın belirsizliklerle dolu olduğu, her an başımıza can sıkıcı olayların gelebileceği gerçeği ile yüzleşiriz. Televizyonda, toplumsal medyada tanıklık ettiğimiz imgeler ile tetiklenen her an bir tehlike ile karşılaşabileceğimiz kanısı bir grup tasa belirtileri yaşamamıza sebep olabilir” diyerek yaşanan tasa bozuklukları ve anksiyete hakkında bilgilendirmelerde bulundu.

İçinde bulunduğumuz bu tabloda sarsıntısı teğe bir yaşamayan ve/veya yakınları, sevdikleri, arkadaşlarından kayıp vermeyen bireylerin bile kendini kaygılı, gergin, kederli ve bunalmış; olağandan daha sonlu ve karamsar hissedebileceğini belirten Medicana Çamlıca Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Ecem Çelik “Yaşadığınız ya da şahit olduğunuz olaylarla ilgili manzaralar sık sık zihninize gelebilir. Bu anılara çarpıntı ve terleme üzere fizikî belirtiler eşlik edebilir. Konsantre olmak yahut karar vermekte zorlanabilirsiniz. Çok yemek yeme ve ahenge ya da uykuya dalmakta zorlanma ile iştah kaybı yaşayabilirsiniz. Etrafınızdaki bireylerle uyuşmazlıklar, çatışmalar yaşayabilir, toplumsal aktivitelerinizden geri çekilip yalnız kalma gereksinimi hissedebilirsiniz. Gerilime bağlı baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, göğüs ağrısı üzere fizikî belirtiler yaşayabilirsiniz. Her an zelzele olabilir korkusu ile karanlık ortamlardan kaçınabilir, yalnız kalmamayı tercih edebilirsiniz. Bu bahsettiğimiz belirtilerin yaşanması yaygın bir durum olup büyük ölçüde vakitle azalarak kaybolur” dedi.

Kaygı ve anksiyete

Anksiyete bozukluklarının, ruh sıhhati bozuklukları ortasında en yaygın olanı olduğunu belirten Psikiyatri Uzmanı, Uzm. Dr. Ecem Çelik “İnsanların yaklaşık yüzde 20’sini hayatlarının bir noktasında tesirler. Yaşadığımız afetin yanı sıra son yıllarda hepimizin telaşlı hissetmek için sebepleri oldu. Lakin bazen telaş, gerilime verilen olağan bir reaksiyondan daha fazlası olarak karşımıza çıkabiliyor. Fakat anksiyete bozukluğu olan bireyler için bu kaygı ve kaygılar süreksiz değildir, ortada tehlike oluşturacak bir durum yokken bile korku yaşanır, bu korku uzun sürer ve denetim edilmesi güç bir hal alır. Ekseriyetle huzursuzluk, gerginlik, tedirginlik hissi, iç problemi, dikkati toplamada zahmet, uyku bozukluğu, üzere ruhsal belirtiler; baş ağrısı, baş dönmesi, uyuşma ve sersemlik hissi, kulaklarda uğuldama, çınlama, ağız kuruması, çarpıntı, nefes darlığı, midede şişkinlik, bulantı ve kusma, barsak hareketlerinde düzensizlik, sık idrara çıkma üzere çok çeşitli bedensel belirtiler; bayılacakmış üzere hissetme, denetimi yitirme ya da mevt korkusu üzere fikirler eşlik eder. Olağan anksiyete, organizmanın biyolojik bir korunma sistemi olup organizmayı tehdit eden bir olayın varlığında kaçma yahut olay ile savaşmayı sağlamak üzere ortaya çıkar, tehlikeli durumlarda kendimizi müdafaamızı sağlayan davranışlarımızı başlatmamız için gerekli bir histir. Anksiyete bozukluğu olan şahıslar kendilerini endişelendiren durumlardan yahut tecrübelerden kaçınarak bu olumsuz reaksiyonlarla baş etmeye çalışırlar. Kaçınma birinci vakitlerde tasayı azalttığı için faydalı üzere gözükse de, bir mühlet sonra kişinin özgürce yaşamasını, rahatça münasebet kurmasına ket vuran bir duruma dönüşür. Günün büyük bir kısmında kendinizi korkulu hissediyor ve bu korkuyu denetim etmekte zorlanıyorsanız, tasanız toplumsal olmanızı engelliyorsa, iş ya da okul hayatınızdaki başarınızda düşüşe sebep oluyorsa, tasa yaşamamak ismine kaçınmalarınız varsa yardım arayışına geçmenizin vakti gelmiştir” halinde konuştu.

Ne yapabiliriz

İçerisinden geçtiğimiz güçlü sürecin daha kolay atlatılması için yapılabilecekler hakkında tekliflerde de bulunan Uzm. Dr. Ecem Çelik kelamlarına şöyle devam etti: “Öncelikle yaşadığınız sürecin güç bir devir olduğunu ve duygusal durumunuzdaki değişikliklerin olağan olduğunu bilmek son derece değerlidir. Sizi önemseyen, sizi dinleyecek ve durumunuzla empati kuracak insanlardan takviye isteyebilirsiniz. Toplumsal takviye, felaketten kurtulmanın kıymetli bir bileşenidir. Bu takviye için aile ve arkadaşlar değerli birer kaynak olabilir. Hissettiğiniz hisleri, zihninizden geçen fikirleri aileniz yahut yakın arkadaşlarınızla konuşabilir ya da (paylaşım reaksiyonlarınızda ve hislerinizde yalnız olmadığınızı fark etmenize yardımcı olur) kağıda dökebilirsiniz. Günlük rutin aktivitelerinizin (yemek yeme, ahenge, antrenman gibi) nizamlı olmasına ihtimam göstermek, size yeterli geleceğini düşündüğünüz yeni rutinler oluşturmak, mümkün olduğunca toplumsal etkinliklerinize devam etmek zihninizin dertten uzaklaşmasına yardımcı olacaktır. Bu süreçte değerli ömür kararları vermekten kaçınmanızı da hatırlatmak isterim. Meslek yahut iş değiştirmek ve başka değerli kararlar kendi başlarına epeyce gerilim oluşturan durumlardır ve bir felaketten kurtulurken üstesinden gelmeyi daha da zorlaştırabilir” dedi.

Peki, ne vakit profesyonel yardım almalısınız

Uzm. Dr. Ecem Çelik, profesyonel dayanak almak basamağı ile ilgili olarak da “Kendinizi daima problemli, kaygılı, üzgün yahut umutsuz, karamsar hissederken buluyorsanız; günlük sorumluluklarınızı ve faaliyetlerinizi zar sıkıntı yerine getirebildiğinizi düşünüyorsanız, geçirdiğiniz sürece karşı inançsızlık, gerilim, telaş ve sıkıntı üzere duygusal reaksiyonlarınızla baş etmenizi kolaylaştırmak için ruhsal sıhhat çalışanlarından yardım almanızı öneririm. Öbür yandan anksiyete bozukluğunun belirtilerini azalmak için hastanın özelliklerine ve hastalığın şiddetine nazaran psikoterapiden ya da psikoterapi ile birlikte ilaçlardan faydalanıyoruz. Psikoterapi hastaların telaşları belirlemek ve tasayla başa çıkmak için somut marifet ve teknikler geliştirmek üzere birlikte çalıştığımız ortak bir süreçtir. Terapi ile hastalar, niyetlerinin dert belirtilerine nasıl katkıda bulunduğunu anlamayı ve bu fikir kalıplarını değiştirmeyi öğrenerek, korku semptomlarının şiddet ve sıklığını azaltabilirler” tekliflerinde bulundu.