Enfeksiyon ihtarına “sahra tuvaleti” önerisi

Afetzedelerin güçlü hayat şartlarının çeşitli enfeksiyonlara yer oluşturabileceğini söz eden Prof. Dr. Faruk Aydın, enfeksiyon idaresinin ehemmiyetine ve tedbire yollarına değindi. Prof. Dr. Aydın ayrıyeten dışkı aracılığı ile bulaşan enfeksiyonların önüne geçmek için “sahra tuvaleti” teklifinde bulundu.

Merkez üssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri olan; Kahramanmaraş, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adana, Adıyaman, Osmaniye, Hatay, Kilis, Malatya ve Elazığ’da büyük bir yıkıma yol açan 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki sarsıntıya bağlı olarak Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Faruk Aydın, bu günlerden itibaren oluşabilecek sıhhat meselelerine değindi.

Bölgede yaşayan afetzedelerin şiddetli ömür şartlarının, çeşitli enfeksiyonlara da yer oluşturduğunu tabir eden Prof. Dr. Faruk Aydın “Öncelikle afete uğrayan insanların travma nedenli sıhhat sıkıntılarına süratli iştirak edebilen mikrobiyal casuslar karşımıza çıkarken sırasıyla beslenme bozukluğu, hijyen şartlarının yetersizliği, toplu ve çok yakın temas, çeşitli araç ve gereçlerin toplu kullanılması nedeniyle kimi tehlikeler bizi beklemektedir” dedi. Tabipler ve sıhhat çalışanlarının bu hususlara dikkatinin hem kamusal hem sivil tertiplerle çekilmeye çalışıldığını söyleyen Prof. Dr. Faruk Aydın, yapılması gerekenlerin ve önerilecek yolların spot bilgiler halinde zelzele bölgesinde hizmet veren tabip ve sıhhat çalışanlarına ulaştırıldığını söz etti.

enfeksiyonlara dikkat edilmeli

Afet sırasında yaralanan bireylerin tetanoz, gazlı gangren, yara enfeksiyonları ve aspirasyon pnömonisi riski bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Faruk Aydın, açıklamalarını şu formda sürdürdü:

“Bu enfeksiyonların önlenebilmesi için öncelikle yaraların uygun formda antisepsisi kıymet arz etmektedir. Birebir vakitte ilgili bireylerin en yakın sıhhat kuruluşunda tetanoz aşısı olması gerekmektedir, zira sanılanın bilakis her yaş kümesinden insanın tetanoz aşısı yaptırmaya muhtaçlığı vardır. Çadır kent ve konteyner alanları üzere afetzedelerin bir ortada yaşadığı ortamlar teneffüs yolu hastalıklarına karşı risk oluşturmaktadır. Çalışmalar göstermektedir ki afetlerden sonra en sık teneffüs yolu enfeksiyonlarına ait salgınlar görülmektedir.”

Maske kullanımı ve hijyen çok önemli

Bu süreçte teneffüs yolu hastalıklarının önüne geçmek için maske kullanımına da dikkat çeken Prof. Dr. Aydın, “Solunum yolu etkenleri damlacıklar ve hava yolu ile bulaşmakta olup maske kullanımı bu etkenlerin bulaşını önlemektedir, bu nedenle bölgede yaşayan afetzedelerin bilhassa bir ortada bulundukları ortamlarda maske kullanması değerlidir. Ayrıyeten bölgede hizmet veren sıhhat çalışanının kendisini, hastaları ve başka çalışma arkadaşlarını muhafazası ismine maske kullanması önerilmektedir. Teneffüs yolu enfeksiyonlarında salgın oluşturmasından tasa ettiğimiz etkenlerin başında Influenza, Respiratuar Sinsityal Virus ve SARS-CoV-2 gelmektedir. İlgili virüsler lipid bir zarf katmanı ile çevrili olup uygun antisepsi ve dezenfeksiyon prosedürleri ile bulundukları yüzeyden yok edilebilmektedir. Bu gayeyle alkol bazlı antiseptikler elde bulunan virüslerin lipid katmanını eritmekte, sabun kullanımı virüslerin etrafını sarmakta ve su ile ortadan kaldırılmalarını sağlamaktadır. EPA’ya kayıtlı dezenfektanlar ise etraf dezenfeksiyonunda kullanılmaları durumunda ilgili virüslerin etraftan uzaklaştırılmasında tesirli olmaktadır. Bu virüslere ek olarak kızamık virüsü hava yolu ile yayılan çok bulaşıcı bir virüstür. Hasta kişinin etrafındaki her yaş kümesinden her 9 bireyden 10’u şayet bağışık değiller ise enfekte olur. Bu nedenle çocukluk çağında kızamık aşısının yapılması çok kıymetlidir. Birebir vakitte, bir teneffüs yolu enfeksiyonu olan tüberkülozun sinsi bir biçimde başlayarak afet sonrasında ilerleyen devirde karşımıza çıkabileceğini öngörüyoruz” formunda konuştu.

“Sahra tuvaleti öneriyoruz”

Özellikle şahısların en acil gereksinimlerinden birinin tuvalet olduğunu ve hijyen açısından Sahra tuvalet teklifinde bulunan Aydın, “Bu gayeyle hijyen açısından kâfi tuvaletler bölgeye kurulana kadar, akut devirde muhtaçlığı giderebilecek ‘sahra tuvaletleri’ kurulmasını önerebiliriz. Uygun alanlara 25 cm eninde 75 cm derinliğinde hendeklerin açılması ve iki ucuna tahtalar yerleştirilmesi kâfi olacaktır. Gereksinimini gideren bireyler hendek içine toprak atarak alanın kapatılmasını sağlayabilir. Bu halde dışkı aracılığı ile bulaşan enfeksiyonların önüne geçmek mümkün olur. Zira ilerleyen devirde de su ve besin kaynaklı enfeksiyonlar beklemekteyiz. Dışkı ile kirlenen ellerin bir formda ağza götürülmesi ile kolera, norovirus ve rotavirus olmak üzere birçok ölümcül olabilen bakteriyel ve viral enfeksiyonlar oluşabilmektedir. Kolera tüm yaştan bireyleri etkileyebilmekte şiddetli dehidrasyon ve tedavi alınmazsa vefata yol açabilmektedir. Bu durumda süratlice en yakın sıhhat kuruluşuna ulaşılmasını öneriyoruz. İlgili kuruma ulaşana kadar oral rehidratasyon sıvısı (ORS) hazırlanarak şahısların dehidrasyon durumunun geç kalınmadan minimuma indirilmesi gerekmektedir. ORS hazırlanması için bir litre kaynatılmış suya, bir çorba kaşığı toz şeker, bir çay kaşığı tuz, bir çay kaşığı karbonat eklenerek karıştırılması kâfi olacaktır. Bununla bir arada rotavirus başta bebekler ve çocuklar olmak üzere uzun süren ishal ve kusmalara neden olabilmekte bu manada çocukların da hijyen konusunda şuurlu olması gerekmektedir.

Sinekler enfeksiyon riskini arttırıyor

Aydın ayrıyeten bölgede sineklerin artması durumunda da ikazlarını şu sözlerle sonlandırdı:

“Afet sonrası daha da ilerleyen periyotta, bölgede sineklerin artışına bağlı olarak artropod kaynaklı sıtma, riketsiya, tifüs üzere enfeksiyonlar artmaktadır. Bu nedenle vektörlerle savaşı göz gerisi etmememiz gerekmektedir. Ayrıyeten ilerleyen devirlerde afet bölgesinde yaşayan şahısların şarbon ve uyuz üzere cilt enfeksiyonlarına karşı da riskleri bulunmaktadır. Çadır kentler üzere toplu hayat alanları ilgili etkenlerin yayılımına neden olmaktadır. Tüm bunların yanında ömür şartlarına bağlı olarak hayvan kaynaklı leptospiroz ve kuduz üzere enfeksiyonlar da göz arkası edilmemelidir. Afet sonrası geç periyotta Hepatit A, E ve çocuk felci olaylarının sayısının arttığı bildirilmiştir. Sonuç olarak afet sonrası enfeksiyon idaresi uzun bir süreçtir ve bütün elemanları ile dikkate alınmalıdır. Her bir enfeksiyon için ilgili enfeksiyon denetim tedbirleri alınmalıdır.”