Uzman isim uyardı: “Gelecekte de bu zelzeleleri yaşayacağız”

Doç. Dr. Hayati Koç, Türkiye’de çok sayıda fay çizgisi bulunduğunu ve buna bağlı sarsıntıların yaşandığını söyledi. Koç, “Şu anda da zelzeleleri yaşıyoruz ve gelecekte de ne yazık ki yaşayacağız. Yapılan araştırmalarda Adana’da bulunan faylarda 6,5 büyüklüğünde sarsıntı bekleniyor” dedi.

Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki sarsıntılar 11 ili etkilemiş, birçok vilayette de yıkıma neden olmuştu. Çok sayıda vatandaş enkaz altında kalırken, binlerce insan hayatını kaybetti. Bu sarsıntıların akabinde bu sefer merkez üssü Hatay’da meydana gelen 6.4 ile 5.8 büyüklüğündeki sarsıntıda de hasar gören binalar yıkıldı, 6 kişi hayatını kaybetti. Uzmanlar artçıların süreceğini söylemeye devam ederken, bilhassa Adana’daki fay sınırlarına işaret ediliyor.

“Depremleri ne yazık ki gelecekte de yaşayacağız”

Yaşanılan ve yaşanılabilecek sarsıntılarla ilgili İHA muhabirine konuşan Mersin Üniversitesi (MEÜ) Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hayati Koç, Türkiye’de çok sayıda fay sınırının bulunduğu söyledi. Bu faylara bağlı olarak büyük zelzelelerin yaşandığını kaydeden Koç, “Şu anda da yaşıyoruz ve gelecekte de yaşayacağız ne yazık ki. Bunu yeterli bilmemiz gerekiyor. Kahramanmaraş’ta yaşadığımız zelzeleler birçok bölgeyi önemli formda etkilemişti. Sarsıntının bu bölgede olacağı zati daha evvel biliniyordu. Buna yönelik de açıklamalarımız devam ediyor. Olağan bir zelzele olacak diyoruz lakin bunun az ya da çok hasara yol açması birçok faktöre bağlı. Birincisi zelzelenin kendi özellikleriyle ilgili. Ne kadar büyük sarsıntı olursa yıkım o kadar fazla oluyor. Bunun dışında sarsıntının odak derinliği kıymetli. Türkiye’de fayların bulunduğu bölgelerde olan sarsıntılar sığ odaklı olduğu için açığa çıkan güçler kısa müddette yeryüzüne geliyor ve ziyanı daha fazla oluyor. Bu açıdan zelzelelerin bu özelliği ülkemizde ne yazık ki çok tehlike arz ediyor. Bunun yanında sarsıntının oluş vakti da kayıplarda kıymetli rol oynuyor. Bir de faydaki kırılmanın olduğu bölgedeki nüfus yoğunluğu kayıplardaki sayıyı belirliyor” diye konuştu.

“Araştırmalarda Adana’ya yakın faylarda 6,5 büyüklüğünde zelzele bekleniyor”

Fay sınırlarının geçtiği yerlere yerleşim yerleri kurulduğunu kaydeden Koç, “Bu da ziyanları artıran nedenlerden bir tanesi. Zelzelenin merkez üssü ile bulunduğunuz ara çok kıymetli. Mersin, Kahramanmaraş’a 250 kilometre uzaklıkta. Sarsıntı büyüktü ve biz de önemli manada hissettik. Mersin’e en yakın fay sınırı Adana’da bulunuyor. Olağan bu fayların uzunlukları çok fazla değil ve yapılan çalışmalarda şunu görüyoruz; burada olabilecek en büyük sarsıntının 6,5, birtakım araştırmalarda en fazla 7’ye yakın zelzele bekleniyor. Zati 1998 yılında Ceyhan’da 6.2 büyüklüğünde bir zelzele yaşadık. O zamanki zelzelede de Mersin, bu son zelzelede yaşadığımız sarsıntıyı yaşadı. Yani önemli bir yıkım olmamıştı. Bu da bize şunu gösteriyor; Mersin’e yakın bir yerde önemli zelzele yapabilecek bir fay yok. En yakın faylara da aramız biraz uzak olduğu için risk oranı biraz düşük gözüküyor. Fakat bu şu manaya gelmesin, risk hiç yok mu diye. Risk her yerde, her yaşadığımız alanda bulunuyor. Buradaki sarsıntılarda üretebileceği büyüklük iddialarına nazaran biz bunları söyleyebiliyoruz. Bazen varsayımların de üstünde sarsıntılar olabiliyor” formunda konuştu.

“İyi olmayan yerler üzerine binalar yapıyoruz”

Depremlerin olabileceği yerlerin bilindiğini vurgulayan Koç, “Bu faylarda ne büyüklükte zelzeleler olabileceğini de kestirim edebiliyoruz fakat mutlaka ne vakit, hangi tarihte, hangi saatte olacağını söylemem mümkün değil. Esasen bunu bilseydik bu ölümlerin, yaralanmaların hiçbiri olmazdı. Doğal zelzelenin ziyanlarını artıran etkenlerden bir tanesi de tabanın özelliği. Fayların geçtiği yerler genelde düzlük alanlardan oluşuyor, biz buralara yerleşim yerlerini fazla sayıda yapıyoruz. Buna bağlı da uygun olmayan tabanlar üzerine binalar yapıyoruz. Bu bölgelere bina yapılabilir lakin daha az katlı ve o yere uygun biçimde inşaat yaparak biz zelzelelerin ziyanlarını en aza indirgeriz. Bunlara dikkat etmemiz gerekiyor” sözlerini kullandı.

“Mersin’deki vatandaşlar konutlarında hiçbir hasar yoksa rahatlıkla meskenlerinde oturabilirler”

Mersin’in yeriyle ilgili de bilgiler veren Koç, “Mersin’de bilhassa kıyı bölümlerinde daha çok yer altı sularının da fazla olduğu, kumlu yerlere binalar dikilmiş. Buralarda zelzele riskini biz biraz daha fazla hissederiz. Fakat dağlara gerçek gittiğimiz vakit zeminlerimizin güzelleştiğini görüyoruz. Bundan sonra en azından Mersin ve öbür fay sınırlarının bulunduğu bölgelerde sağlam tabanların olduğu bölgelere hakikat kentlerimizi taşımak zorundayız. Bu adımı da bir an evvel atmalıyız. Mersin halkımızda da bu sarsıntılardan ötürü tedirginlik var. Biz 7.7 ve 7.6’lık zelzelelerde büyük endişe yaşadık. Doğal ki bir ana zelzele olduktan sonra 6 ay, 1 yıl devam eden artçı sarsıntılar olur ve biz bunları hissederiz. Lakin hiçbir vakit artçı bir sarsıntı birinci andaki büyüklükteki sarsıntı olmaz. Şayet birinci büyük zelzelede meskenlerimiz rastgele bir hasar görmediyse konutlarımızda rahatlıkla oturabiliriz. Olağan ki binalarımızı denetim ettirmemiz gerekiyor. Zira bundan sonra artçılar daima olacak. Hatta bazen her gün olacak. Bundan korkmamız lazım ve alışmamız gerekiyor. Sarsıntıya hazır bir toplum olarak hazırlanmamız gerekiyor. Uzmanlara kulak asmamız lazım. En kıymetlisi de okumalıyız, okumalıyız ve okumalıyız. Yalnızca sarsıntı değil vilayetimizi etkileyebilecek bütün doğal afetlerle ilgili bilgi sahibi olmamız gerekiyor. Evvel kendimizden başlayıp, daha sonra üste gerçek dertlerimizi oralara bildirmemiz gerekiyor. Bu türlü doğal afetleri hiçbir vakit unutmamalıyız. Daima kendimizi, yaşadığımız bölgenin doğal afetlere karşı ne kadar riskli bilmemiz gerekiyor” dedi.