Zelzele sonrası içme ve kullanma suları büyük risk oluşturuyor

Düzce Üniversitesi, Dr. öğretim üyesi Pınar Sevim Elibol’un yürütücülüğünü yaptığı Kahramanmaraş vilayet merkezi içme-kullanma su kaynaklarındaki su kalitesi parametrelerinin araştırılması projesi, TÜBİTAK 1002-C acil davet dahilinde desteklenmeye hak kazandı.

Kahramanmaraş ili Pazarcık merkezli 7.7 ve Elbistan Merkezli 7.6 büyüklüğünde iki sarsıntı sonucunda vilayet genelindeki içme ve kullanma suyundaki riskleri belirlemek ve tahlil teklifleri sunmak emeliyle oluşturulan proje çalışmalarına başlandı.

Bu projede, iki büyük zelzelenin merkez üssü olan Kahramanmaraş bölgesinde içme ve kullanma suyu kaynaklarının kalite parametreleri incelenecek. Yapılacak olan saha çalışmaları ile insan ömrü için vazgeçilmez olan pak suya erişim açısından bölgedeki su kaynaklarından numune alınarak tahlil edilecek.

Ayrıca, Kahramanmaraş bölgesinde nizamlı depolama alanları yahut atık bertaraf tesisleri üzere risk oluşturabilecek noktalar ile içme suyu sınırlarının kesiştiği ve su kalitesini etkileme ihtimali yüksek noktalar belirlenerek, saha ziyareti gerçekleştirilecek. Belirlenen bu noktaların yanı sıra içme ve kullanma suyu kaynaklarının çeşitli noktalarından numuneler alınarak koordinat bilgisi kaydedilecek ve tahliller için numuneler toplanacak.

Proje ile ilgili açıklamalarda bulunan proje yürütücüsü Dr. Öğr. Üyesi Pınar Sevim Elibol, “Depremler su kalitesini çeşitli biçimlerde etkileyebilmektedir. Su kaynaklarının kirlenmesi, su akışındaki değişiklikler, kirleticilerin salınması ve heyelanlar bu yollardan bazılarıdır. Zelzele dolayısı ile yeraltı ve yer üstünde meydana gelen ani jeolojik değişiklikler mevcut su kaynaklarını ve bu kaynakları besleyen yeraltı ve yerüstü kollarında fizikî, kimyasal ve biyolojik değişikliklere sebep olabilmektedir. Bu değişiklikler de insani tüketime yönelik kullanılan sulardaki kalite parametrelerini olumsuz tarafta etkileme riski taşımaktadır. 06.02.2023 tarihinde yaşanan Kahramanmaraş ili Pazarcık merkezli 7.7 ve Elbistan Merkezli 7.6 büyüklüğünde iki sarsıntı Kahramanmaraş vilayet merkezi içme-kullanma su sınırlarında büyük hasarlara sebep olarak insanların pak suya erişimini kısıtlamıştır. Sarsıntı içme suyu isale çizgisi borularında, su depolama tanklarında ve kuyularda çatlaklara yahut kırılmalara neden olarak kirleticilerin su kaynağına girmesine neden olabilir. Kirleticilerin tekrar sarsıntının tesiri ile yakındaki su kaynaklarını yer altı depolama tanklarından, sistemli depolama alanlarından ve atık bertaraf alanlarından kirleticilerin salınmasına neden olabilmektedir. Sarsıntıların su kalitesi üzerindeki tesirinin boyutu, zelzelenin şiddetine, su kaynağının çeşidine ve su kaynağının zelzelenin merkez üssüne yakınlığına bağlı olarak değişebileceğini not etmek önemlidir” tabirlerine yer verdi.

Projede ayrıyeten; Prof. Dr. Abdurrahim Aydın, Doç. Dr. Fazilet Elibol, Öğr. Gör. Dr. Taner Yoldaş, Dr. Araştırma Vazifelisi Nilüfer Ülgüdür de yer alıyor.